تحلیل هیدروکلیماتولوژیکی نوسانات سطح آب دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه یکی از مهمترین و بزرگ‌ترین اکوسیستم‌های آبی ایران هست که تغییر در آن به صورت سیسستمی و زنجیروار تأثیرات گسترده‌ای در وضعیت اقلیمی و شرایط اقتصادی – اجتماعی و هیدرولوژی خواهد گذاشت. لذا بررسی ارتباط و تأثیرپذیری نوسان‌های سطح آب دریاچه ارومیه با تغییرات عناصری چون دما، بارش، سطح ایستابی آب‌های زیرزمینی و دبی رودخانه‌ها مهم‌ترین هدف این تحقیق هست. بدین منظور سری‌های زمانی دما، بارش، سطح ایستابی آب‌های زیرزمینی، دبی و نوسان‌های سطح آب دریاچه طی دوره آماری 1981-2010 جمع‌آوری و تنظیم گردید. برای اطلاع از همگنی و تصادفی بین داده‌ها و احتمال هرگونه روند در سری‌های زمانی از آزمون ناپارامتریک ران تست استفاده شد. برای بررسی روند تغییرات متغیرها و میزان تأثیرگذاری متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته (سطح آب دریاچه ارومیه) از روش ناپارامتری من کندال و روش‌های پارامتری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسسیون استفاده شد. ضریب تعیین تحلیل نشان می‌دهد که تقریباً 30 درصد از پراکندگی مشاهده شده تغییرات سطح آب دریاچه توسط متغیرهای دما و بارش توجیه می‌شود. با محاسبه‌ی مدل‌های هیدرولوژی مشخص شد که 42 درصد از نوسانات سطح آب ناشی از تغییرات دبی رودخانه‌های منطقه و سطح ایستابی آب‌های زیرزمینی هست. با برسی مدل‌های رگرسیونی متوجه می‌شویم که تغییر در پارامترهای هیدرولوژی که با عوامل انسانی در ارتباطند، بیش‌ترین تأثیر را بر نوسانات سطح آب دریاچه ارومیه دارند. هم‌چنین افزایش دما بیشتر از کاهش بارندگی در افت سطح آب دریاچه ارومیه متأثر است. آزمون من کندال نشان داده است که جهش و روند افزایش دما از سال 1993 و کاهش بارش و دبی رودخانه‌ها از سال 1994 شروع شده است و روند افزایشی ارتفاع سطح ایستابی و روند کاهشی سطح آب دریاچه ارومیه با تأخیر 4 ساله از سال 1998 شروع شده است.

Keywords:

بارش , دبی , دریاچه ارومیه , دما , سطح ایستابی