تاثیر شهرسازی ایمن بر مدیریت ریسک زلزله در گستره شهری تبریز

در هزاره اخیر در منطقه شمال‌غرب ایران بیش از 60 زمین‌لرزه ویرانگر رخ داده است. منطقه آذربایجان با توجه به شرایط و ویژگی‌های کوهستانی آن و وجود گسل‌های متعدد یکی از فضاهای مورد تهدید پدیده لرزه‌خیزی می‌باشد و اینکه تبریز با آن‌همه فراز و فرودی که داشته فاقد آثار تاریخی عمده است با لرزه‌خیزی آن بی‌ارتباط نیست. از آن‌جا که کلان‌شهر تبریز یکی از سه پایه و ستون بقای ملی ایران است. هر گونه زوال و سقوط این پایه‌ها به معنای پایان کار ایران به معیار کنونی است، همچنین شهر تبریز تنها شهر مهم ایران است که در منطقه‌ی خطر بسیار بالا قرار دارد از این رو مطالعه ریسک زلزله آن از اولویت برخوردار است. شهر تبریز طی دهه‌های گذشته شاهد توسعه گسترده فیزیکی بوده که منجر به ساخت‌وسازهای بدون ملاحضات ایمنی از لحاظ حوادث طبیعی (از جمله زلزله) انجام گرفته است و این امر باعث افزایش آسیب‌پذیری پهنه‌های شهری در برابر زلزله شده است. در این پژوهش، روش کار توصیفی- تحلیلی است و با استفاده از نقشه‌های وضع موجود و مطالعات میدانی به تحلیل آسیب‌پذیری پهنه‌های شهری این کلان‌شهر پرداخته شده است. خطرپذیری لرزه‌ای شهر تبریز به واسطه موقعیت زمین‌شناختی، درصد بالای آسیب‌پذیری مستحدثات، و... بسیاربالا ارزیابی شده است و لازم است اقداماتی جهت اصلاح پهنه‌های شهری به‌منظور کاهش آسیب‌پذیری این کلان‌شهر صورت گیرد. در واقع برای کاهش آسیب‌های ناشی از زلزله در تبریز می‌توان اقداماتی را در دو فاز انجام داد: شناسایی بافت‌های آسیب‌پذیر و ایمن‌سازی بافت‌های شهری موجود، طراحی ایمن بافت‌های جدید (خواه توسعه درون شهر یا خارج از شهر).فاز اول: اجرای برنامه کوتاه‌مدت و فوری جهت شناسایی بافت‌های آسیب‌پذیر و مساله‌ساز و ایمن‌سازی این بافت‌ها.فاز دوم: تدوین ظوابط و مقررات استاندارد مربوط به ایمنی بافت‌های شهری و نظارت جدی بر طراحی و ساخت ایمن بافت‌های جدید (خواه توسعه درون شهر یا خارج از شهر).

Keywords:

زمین‌لرزه , آسیب‌پذیری , تبریز , پهنه‌های شهری