بررسی رواناب و رسوب شیب های مختلف در مراتع بزقوش شهرستان سراب در مقیاس شبیه ساز باران

برای بررسی و برآورد میزان فرسایش، روش های مختلفی وجود دارد که استفاده از دستگاه شبیه ساز باران، یکی از این روش ها محسوب می شود. در تحقیق حاضر سعی شد تا نقش شیب، در تولید رواناب و رسوب با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران که در طی دوره پژوهشی طراحی و ساخته شد، بررسی شود. دستگاه تهیه شده با ابعاد 1 متر مربع و متشکل از مخزن آب و باد و قطره چکان و چهار پایه و قطعات جانبی می باشد که توانایی بارش به مدت 24 ساعت و بیشتر را داشته و قابلیت استفاده در شیب های مختلف را دارد. این باران ساز توانایی تولید بارش های بسیار آرام تا بارش های شدید (1/84 میلی متر در دقیقه) را دارد. پژوهش حاضر که در اراضی مرتعی روستای اسب فروشان واقع در دامنههای کوه بزقوش شهرستان سراب به انجام رسید، رواناب و رسوب ناشی از باران ساز مصنوعی را در سه شیب 5، 9 و 25 درصد را بررسی و مورد ارزیابی قرار گرفت. خاک منطقه مورد مطالعه بر اساس روش هیدرومتری از نوع خاک شنی لومی می باشد. در همه آزمایش ها در هر سه شیب، پارامترهای حداکثر شدت بارشف مقدار و مدت بارش ثابت و به ترتیب برابر با 0/6 میلی متر بر دقیقه، 12/8 میلی متر و 60 دقیقه درنظر گرفته شدند. نتایج بررسی ها نشان داد که با افزایش مقدار رس خاک که در شیب 25 درصد دیده می شود، میزان رواناب و رسوب تولیدی افزایش می یابد. همچنین با افزایش مقدار شن خاک (شیب 5 درصد)، مقدار رواناب و رسوب تولیدی کاهش می یابد. نتایج بیانگر این واقعیت هستند که با کاهش مقدار سیلت خاک (شیب 5 درصد) میزان رواناب و رسوب تولیدی کاهش می یابد. نتایج به دست آمده حاکی از افزایش مقدار رواناب و رسوب، با افزایش مقدار شیب دارد به گونه ای که بیشترین مقدار رواناب و رسوب تولیدی، مربوط به شیب 25% و به مقدار 252/5 گرم در متر مربع اندازه گیری شد. این در حالی است که با اعمال شرایط سکسان در دو شیب 5 و 9 درصد رواناب و رسوبی صورت نپذیرفت و تمام بارش صورت گرفته، نفوذ یافت.

Keywords:

فرسایش , روش هیدرومتری , شدت بارش