شیوه های مختلف ارزیابی ، پیش بینی جمعیت و تعیین سطح زیان اقتصادی (E.I.L) ساقه خواران نیشکر و ذرت

ارزیابی خسارت ساقه خواران از لحاظ تاثیر بر روی کاهش عملکرد و در نتیجه تصمیم گیری در مورد روش های مناسب کنترل اهمیت زیادی دارد گونه های مختلف ساقه خوار نیشکر و ذرت را می توان بر اساس روش های مختلف از جمله تعیین درصد گیاه آلوده از طریق شمارش گیاهان حاوی تخم یا آثار خوردگی در برگ یا سوراخ های موجود بر روی ساقه و حالت قلب مردگی ، ارزیابی برگ گیاه مورد حمله از طریق ارزیابی مشاهده ای و نمره دادن برگ ، شمارش تعداد یا دسته های تخم در هر ساقه جهت ارزیابی ترجیح تخمریزی آفت ، شمارش تعداد لارو و پیدا کردن ارتباط آن با عملکرد محصول بر اساس منحنی سیگموئیدی، شمارش تعداد حشرات کامل حاصل از تله های نوری و فرمونی و شمارش تعداد ساقه های شکسته شده در اثر فعالیت شدید سنین آخر لاروی آفت انجام داد . جهت تعیین ارتباط بین عملکرد محصول و میزان آلودگی بر اساس وضعیت طبیعی آلودگی با بازدید و نمونه برداری منظم و رسم نقاط تقاطع خط رگرسیونی ، کاربرد حشره کش ها در زمان مشخص قبل از ورود لاروهای سن یک به داخل ساقه و مقایسه با قطعات شاهدی که هیچگونه سم پاشی انجام نشده باشد آلودگی مصنوعی مزارع به لاروهای سن یک و مقایسه ارقامف جلوگیری مصنوعی از آلودگی با جمع اوری دستجات تخم و مقایسه با مزارع طبیعی و ایجاد دالان های مصنوعی در داخل ساقه امکان پذیر است با استفاده از واحدهای حرارتی ذخیره شده در هر زمان معین می توان هر یک از مراحل مختلف تکاملی آفت را پیش بینی و اتخاذ تصمیم نمود . بر اساس فرمول های مربوطه می توان آستانه و سطح زیان اقتصادی آفت را محاسبه نمود و مقرون بودن هر نوع مبارزه اعم از شیمیایی و غیر شیمیایی را مورد ارزیابی قرار داد. استفاده از واحدهای حرارتی ذخیره جهت پیش بینی حوادث بیولوژیکی ساقه خواران نیشکر و ذرت با اندازه گیری میانگین درجه حرارت روزانه (درجه حرارت حداکثر+ درجه حرارت حداقل روزانه تقسیم بر 2) ، Degree Day(D.D : میانگین درجه حرارت روزانه منهای صفر رشد) ، Accumulated Degree Day (مجموع ذخیره حرارتی) (از مجموع میانگین درجه حرارت های روزانه منهای صفر رشد )، میانگین درجه حرارت روزانه (درجه حرارت حداکثر+ درجه حرارت حداقل روزانه تقسیم بر 2) ، صفر رشد (Development zero) ( درجه حرارتی است که در کمتر از آن درجه کلیه فعالیت های فیزیولوژیک حشره متوقف می شود) کاربرد دارد. به طوری که زمانی که مجموع درجه حرارت روز درجه (Degree Day) ا 100 درجه سانتیگراد باشد زمان ظهور پروانه های پیشتاز نسل زمستان گذران می باشد در سن اول لاروی و در نسل اول در 400 درجه سانتیگراد ، سن پنجم در 1000 درجه سانتیگراد پروانه های نسل اول در 1500 درجه سانتیگراد ظاهر می شوند. و جهت تعیین سطح زیان اقتصادی (E.I.L) و آستانه زیان اقتصادی (E.T) ساقه خوران نیشکر و ذرت با استفاده از تئوری Window تراکم جمعیت بالقوه آفت بر هر گیاه (P.P.D) بر اساس فرمول زیر محاسبه نمود: PPP=Em*Nem*Sv/PO. ا (survival value)v= میانگین نسبت افراد باقیمانده در مرحله خسارت (No.of egg per egg mass)Em= میانگین تعداد تخم در هر دسته تخم که در مورد ساقه خوار اروپایی 23 و در مورد گونه خوزستان 35 می باشد. (Egg mass)Em= تعداد کل تخم که با حاصل ضرب عداد دسته تخم برای هر گیاه در میانگین تعداد تخم محاسبه می شود ، Po = نسبت (تعداد) تخم هایی که قبل از ظاهر شدن خسارت آفت در نمونه برداری در مزرعه وجود دارد که در مورد اکثر ساقه خوارها 0/05 می باشد بعد از 8 روز مجددا از مزرعه نمونه برداری صورت گیرد اگر تخم گذاری به صورت تدریجی باشد و در این زمان 50% تخم ها تفریخ شده باشند در این صورت Po=0/50 (فرض شود که تدریجی بودن تخم ها تا 3 هفته باشد) بر این اساس EIL و ET بر اساس فرمول زیر محاسبه و تعیین می شوند:DL/100*EY ا/( ET=(CC/MV که (Control Cost)CC= محاسبه ریالی مبارزه در هکتار (قیمت سم، دستمزد کارگر، استهلاک دستگاه های سم پاش در سم پاشی های زمینی و هوایی ، (Market value)M= تخمین ارزش ریالی محصول بر حسب تن یا کیلوگرم در زمان برداشت، (Damage Loss)DL= درصد خسارت آفت ساقه خوار (خسارت هر لارو به کیاه) . در زمان آلودگی به عنوان مثال در مورد کرم ساقه خوار طبق جدول شماره 1 تعیین و محاسبه شده است. (Estimated Yield)E= تخمین مقدار محصول در دوره رشد (kg/ha)، در این موقع بایستی مقادیر ET و EIL را جهت برنامه ریزی مبارزه مقایسه کرد اگر تراکم جمعیت بالقوه آفت (P.P.D) بیشتر از ET یا مساوری با آن باشد مبارزه را باید انجام داد.

Keywords:

ساقه خوار نیشکر , ارزیابی خسارت , سطح زیان اقتصادی , آستانه زیان اقتصادی , پیش بینی جمعیت