اصل تناسب مجازات با مجرم در کیفرهای شرعی

اصل تناسب مجازات با مجرم یا همان اصل فردی کردن مجازات یکی از مهمترین اصول حاکم بر مجازات ها است، و یکی از هدف های اساسی حقوق جزا را تشکیل می دهد و به تدریج و همراه با فردی شدن هرچه بیشتر مجازات ها، از جمود و قاطعیت کامل اصل «قانونی بودن مجازات ها» می کاهد. به موجب این اصل نظام عدالت کیفری رویکرد سنتی پاسخ دهی به بزه و بزهکار را کنار گذاشته و با ماهیتی دوجانبه به مجرمان پاسخ می دهد. در واقع این اصل عبارت است از اعمال و اجرای مجازاتی متناسب با شخصیت و ویژگی های جسمانی، روانی و اجتماعی فرد مرتکب؛ که به اعتبار ماهیت جرم ارتکابی یا خصوصیات مجنی علیه، از طرف مقنن پیش بینی شده و از سوی قوای قضاییه و مجریه به منصه ظهور رسیده و ممکن است حسب مورد، منجر به تشدید، تخفیفف تعلیق یا تعویق و ... مجازات گردد. در این بین با توجه به تغییر ناپذیری مجازات های شرعی، اجرای این اصل در این حوزه محدود شده است. با این وجود فردی کردن این نوع از مجازات ها در شرع اسلام از جمله در مجازات های حدی، قصاص، دیات، پذیرفته شده است و حقوق کیفری اسلام به جامعه ترین و مطلوب ترین شکل تفرید مجازات را قرن ها پیش از توجه مکاتب حقوقی مورد توجه قرار داده است. در عین حال گستره تعزیرات به عنوان یکی دیگر از مجازات های شرعی با توجه به قاعده (التعزیربمایراه الحاکم) زمینه مناسبی برای اجرای این اصل فراهم کرده است.

Keywords:

تناسب مجازات , مجازات های شرعی , جرم , مجرم