بررسی تطبیقی نقوش گیاهی و حیوانی مشترک هخامنشی و صفوی

هنر دوران هخامنشی به عنوان چکیده ای از هنر تمامی اعصار ایران به شمار می رود. یکی از مشخصات هنر هخامنشی نقوش تزئینی آن است که تاثیر عمیقی بر هنر ادوار و ملل مختلف تاریخ گذاشت. می دانیم که در روزگار هخامنشی برخی حیوانات و پرندگان مقدس شمرده می شد هنرمندان نقش آن ها را سمبل قرار داده و روی دیوارها، کاخ ها و معابد بصورت نقش برجسته عرضه می کردند علاوه بر نقش برجسته ها این حیوانات و پرندگان مقدس را نیز از طلا و نقره می ساختند.هنرمندان به همین سبب از این موجودات الهام می گرفتند الهامی آسمانی و خدا پسندانه، الهامی که رضایت خاطر آن ها را نیز فراهم می کردند الهامی که خودشان را نیز روشن می ساخت.نقش حیواناتی همچون شیر، گاو، اسب و عقاب(شاهین) به دفعات تکرار شده است.سهم هخامنشی در این دوره ترکیبی از ظرافت بخشیدن، تناسب دادن و عظمت بخشیدن به شاخه های مختلف هنری بود به گونه ای که آن را به اوج عظمت و شکوه خود رساند.در دوره ی صفوی نیز به علت حمایت حاکمان وقت نقش تزئینی از پیشرفت چشمگیری برخوردار بودند. و بیشتر شهرهای صفوی پیشرفت قابل توجهی در نقوش تزئینی داشته اند. در تحقیق حاضر به رمز و ماهیت نمادشناسانه نقوش خواهد پرداخت. رمز یا نماد بیان ادراکی و مشهود است که باید جایگزین چیزی مخفی و مکتوم شود و این ماهیت در نقوش هر دو دوره کاملا قابل مشاهده است در این مقاله، با استفاده از روش های تاریخی، توصیفی سعی در ردیابی عناصر نقوش تزئینی هخامنشیان با توجه به کیفیات فرمی و محتوایی آنهادر نقوش دیگر دوره ی درخشان فرهنگ و هنر ایران، یعنی دوران طلایی صفوی شده است که به عنوان دوره ی اوج درخشش هنر ایران به شمار می آید. در انتهای این پژوهش به بررسی علمی ونمادشناسانه و تطبیقی نقوش تزئینی در دوره پرداخته و با ذکر مقایسه ای عناصر با یکدیگر تاثیر پذیری عصر صفوی از این نقوش اشاره کرده است نتیجه ای که در این نوشته حاصل شده آن است که بیشتر نقوشی که به عنوان نقوش تزئینی در دوره صفوی مورد استفاده قرار گرفته اند همان اشکال هخامنشیان است که با کیفیت فرمی و محتوایی متفاوت به کار رفته اند.

Keywords:

نقوش هخامنشی , نقوش صفوی , نقوش مشترک , نماد