سیر تحول تکنولوژی در بناهای عبادی ایران، قبل از اسلام

جهت بررسی سیر تحول تکنولوژی در بناهای عبادی ایران، قبل از اسلام ابتدا دوره های تمدن و معماری ایران را مطابق تقسیم بندی های رایج مورد بررسی کلی و مورد مطالعه از نظر مصالح رایج، تکنولوژی اصلی سازه ای مورد استفاده، که عمدتا به نوع پوشش سقف باز می گردد، و روش های اجرایی تعیین کننده ویژگی های ساختمانی می پردازیم. سپس با توجه به محوریت بناهای عبادی به انتخاب و معرفی بناهای عبادی مطرح هر دوره به عنوان تیپ کلی و به عنوان نمونه بناهای مشخص می پردازیم، بدین نحو که به غیر از معرفی کلی، به ویژگی های تکنولوژیک بنا به ویژه به روش های نوین مورد استفاده در زمان خود توجه می کنیم. از این بررسی که به همراه مدارک تصویری انجام می شود و همچنین از تحلیل بناهای مورد بحث ویژگی های کلی تکنولوژیک هر دوره اعم از مصالح رایج، نحوه پوشش سقف، روش ها و تکنیک های خاص اجرا یا تاسیسات ساختمانی و ویژگی های معماری و فرمی حاصل از داده های سازه ای و تکنیکی، به دست می آید. بررسی امتداد و تداوم این ویژگی ها و تغییرات، به کلیت سیر تحول تکنولوژی در معماری ایران قبل از اسلام، که در بناهای عبادی نمودی شاخص یافته است اشاره می کند. نتایج عمده عبارت اند از تحولات و دستاوردهای پوشش سقف مسطح و تاقی شکل و روش های هندسی و استاتیکی مستتر در فرم ها و عملکردهای معماری مانند گوشه سازی یا خنثی کردن نیروهای رانشی، تغییر میان رویکردهای منطقه ای و بومی در کاربرد مصالح با توجه بیشتر به دومی، توجه و بهره گیری از روش های مهندسی کمکی در خدمات و زیربناها در تمام دوره ها و آنچه که مهم تر از همه می نماید تطبیق داده ها و ویژگی های سازه ای، تکنیکی، مصالح و اجرایی با تمام زمینه های دیگر معماری مانند فرم، عملکرد، اقلیم، زمینه، بافت، اصول مفهومی و زیبایی شناسی و غیره. آنچه که معماری پیش از اسلام ایران را به اهمیتی فراتر از دوره زمانی خود می دهد تداوم این ویژگی ها، از هر دو نظر: رویکرد و روش، در معماری اسلامی ایران است.

Keywords:

معماری ایران , معبد , معماری پیش از اسلام , معماری بومی , , تکنولوژی بومی