ارزیابی تعادل بخشی نظام شبکه شهری در ایران (با استفاده از مدل منحنی لرنز و ضریب جینی )

نظام شهری تجسم فضایی اقتصاد سیاسی و نحوه مدیریت سرزمین در یک کشور است. با مطالعه نظام شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل جمعیت شهرها مشخص تر می گردد. نظام شهری ایران از الگوی سنتی کهکشانی در قبل از سال، 1300 به الگوی زنجیره ای به دلیل تمرکز امکانات و خدمات در شهرهای بزرگ متمایل شده است. این الگو ضمن برهم زدن روابط منطقی شهرهای کوچک، میانی و بزرگ با یکدیگر، باعث آشفتگی در نظام شهری ایران شده است. هدف از این پژوهش، آشنایی با میزان تعادل در نظام شهری ایران (منحنی لورنز و ضریب جینی) طی سالها 1335 تا 1385 است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی با تاکید بر مدل منحنی لورنز و ضریب جینی است. جامعه اماری شامل کلیه شهرهای ایران در پنج دوره سرشماری از سال 1335 تا سال 1385 است. یافته های پژوهشگر، بیانگر آن است که نظام شهری ایران در نیم قرن اخیر از لحاظ شاخص ضریب جینی و توزیع جمعیت در طبقات شهری نسبت هب سال 1335 در وضعیت نامتعادل قرار دارد. در حقیقت، بر اساس منحنی لورنز شهرهای ایران طی سال 1335 به خط نرمال نزدیکتر بوده، اما در سال 1385 از خط نرمال فاصله بیشتری گرفته اند. این امر ناشی از افزایش تعداد شهرهای بسیار کوچک با جمعیت اندک و افزایش جمعیت شهرهای بسیار بزرگ در نظام شهری ایران است. برای متعادل سازی راهکارهای تمرکز زدایی از کلانشهرها و تقویت شهرهای کوچک و میانی پیشنهاد شده است.

Keywords:

نظام شهری , منحنی لورنز , ضریب جینی