بررسی تطبیقی اشعار عطار نیشابوری و ابن ابی الحدید درباره علی (ع)

مدح اهل بیت (ع) در هر دو ادبیات فارسی و عربی وجود دارد. یکی از آن بزرگان علی (ع)است که توسط بسیاری از شاعران، از جمله ابن ابی الحدید و عطار به شکل شایسته ستوده شده است.ابن ابی الحدید دانشمند بزرگ و نامی اهل تسنن در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری، هفتچکامه زیبا در مدح حضرت امیرالمؤمنین (ع) سروده است که به قصاید «علویات سبع» شهرت دارد. شاعر در این قصاید به گونه ای چهره پر فروغ آن حضرت را به تصویر کشیده است که دروصف نمی گنجد.عطار نیشابوری نیز از شاعران بلند مرتبه و عرفای نام آوری است که در اواخر قرن ششم و اوایلقرن هفتم با حضور خیره کننده اش همگان را به شگفتی واداشت. او نیز حضرت امیر (ع) را مدحنمود و در سروده های خود، هنگام پرداختن به فضایل و بیان ویژگی های ایشان تلاش می کند جانبانصاف را نگهدارد و این امر به دلیل حقیقی بودن چنین صفات و ویژگی هایی است که در وجود آنحضرت به هیچ روی قابل انکار نیست. نحوه ستایش او پاک و صادقانه است. این مقاله قضاوت دو ادیب و شاعر بزرگ سنی است که علی(ع) را خلیفه چهارم می دانند. این دو شاعر عرب و پارسی به عکس آنچه مشهور است، نسبت به مذهب خویش تعصب دارند، ولی درعین حال عزم آن نداشته اند که حق اهل بیت عصمت و طهارت و شخص مولای متقیان را نادیده بگیرند.هر دو شاعر در مدح و وصف امام علی (ع) و بر شمردن صفات و فضائل ایشان اظهار ناتوانیکرده اند و شجاعت و دلاوری علی (ع) را بی همتا می دانند، وجود دین و دنیا را از وجود پر برکتایشان دانسته و او را سرچشمه فضائل و نیکیها می دانند. اگرچه هر دو عشق و ارادت خویش رانسبت به حضرت امیر(ع) خالصانه بیان نموده اند اما چنین به نظر می رسد که عطار گوی سبقت را ازابن ابی الحدید ربوده است. یک تفاوت اساسی این است که عطار از زهد علی (ع) سخن به میانآورده است و میگوید: ایشان نسبت به دنیا بی رغبت بوده اند و بارها بیان می کند که دنیا را طلاقمی دهد، اما ابن ابی الحدید در اشعارش به چنین مضمونی اشاره نکرده است. ابی لحدید فضائل وبرتری های علی (ع) را صراحتاً بیان می کند، اما عطار اول ذهن خواننده را آماده و سپس قاطعانه مطلبرا بیان می کند.در این مقاله – که به تطبیق مشترکات و تفاوت های اشعار ابن ابی الحدید و عطار نیشابوری درمدح علی (ع) می پردازد - با ذکر نمونه هایی از ابیات ابن ابی الحدید و عطار، اهم موضوعاتی کهدرباره مقام شامخ و مدح و منقبت علی (ع) و فضایل او مطرح شده، تبیین گردیده و دور نمایی ازچهره تابناک این ابرمرد همیشه زنده تاریخ جهان به نمایش گذاشته شده است.

Keywords:

ادبیات تطبیقی , مدح امام علی (ع) , ابن ابی الحدید , عطار , شباهت ها و تفاوت ها