بررسی ساختار ضرب المثل های اسرارالتوحید

تامل در اقوال و احوال مشایخ نشان می دهد که تزکیه و تعلیم مریدان و عامه مردم برمحور ارزشهای عارفانه و اندیشه های صوفیانه، هدف و رسالت اصلی تصوف اسلامی بوده است. ابوسعیدابی الخیر440-357عارف نامی و بزرگ قرن پنجم،درکنار مقام عالی سیر و سلوک عرفانی، از شم ادبی والایی برخوردار بوده و شاید یکی از دلالیل مجالس وعظ او در همین نکته نهفته باشد که وی نکته های دقیق عرفانی و اخلاقی را با زبانی پخته و صمیمی در قالب حکایت و مثل و... بیان میکرده است. وی برای تحقق این هدف، از متنوع ترین و تاتیرگذارترین شیوهی ارتباط کلامی)زبان تمثیلی( بهره برده است.بنابر اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر با رهیافت توصیفی تحلیلی محتوایی و با استفاده از روش کتابخانه ای، ضمن تعریف و مطالعه جایگاه و ارزش ادبی ضرب المثلها و نحوهی بهره گیری ابوسعید از صناعات و فنون بدیعی، نشان میدهدکه: 1. هدف اصلی نظام صوفیان، تعلیم و تربیت مریدان و عامه مردم با تکیه بر اندیشه های صوفیانه ، با زبانی موجز و پرمحتوا به منظور ایجاد تغییر در رفتار مخاطبان خاص و عام همت می گماردند. 2. ابوسعید هنگام ترویج و تبیین رسالت خود، با تمسک به شگردهای کلامی مستقیم و غیرمستقیم در قالب ابزارهایی چون تمثیل، کنایه وفنون ادبی و صنایع بدیعی بهره برده و این ویژگی از عوامل شهرت و انتشار پاره ای از سخنان او در قالب کلمات قصار و مثل شده است.

Keywords:

ابوسعید ابی الخیر , صنایع ادبی , فنون بلاغی , ضرب المثل , اسرارالتوحید