بررسی حقوق شهروندی در حقوق اسلامی و اموزه های دینی اسلام

حقوق شهروندی از مباحث مهم حقوقی و از شاخه های اصلی حقوق عمومی به حساب می آید که از روابط بنیادین میان مردم و حکومت بحث می کند. حقوق شهروندی منعکس کننده آرمان جهانی عدالت و جامعه ای است که در آن هر انسانی بتواند از زندگی شرافتمندانه ی همراه با صلح، امنیت و رفاه برخوردار گردد. و این حقوق همزاد با پیدایش انسان بوده و با وجود او به وجود آمده است چرا که انسان موجودی است که کرامت ذاتی را از آفریدگار خویش به ارمغان گرفته است. حقوق شهروندی در نگاه غربی بیشتر ناظر به حقوق مشارکت شهروندان در اداره امور کشور است و ابعاد متفاوت آن را دربر می گیرد. معنا و مفهوم اصلی حقوق شهروندی، رعایت و حفظ حقوق افراد و انسان ها در بخش کلان جامعه است. اما حقوق شهروندی از نظر اسلام، برخلاف مکتب حقوق طبیعی که ملاک قوانین و قواعد حقوق شهروندی را تنها واقعیات عینی می داند و همچنین برخلاف مکتب حقوق عقلی محض که تنها دستورات عقل عملی را ملاک حقوق و قانون قرار می دهد و نیز برخلاف مکتب حقوق پوزیتویستی که قانون و حقوق شهروندی را دارای ماهیتی صرفا قراردادی و اعتباری می داند، ماهیتی دو رویه و مزدوج دارد؛ یعنی دارای ماهیتی اعتباری- واقعی است؛ زیرا از یک طرف متعلق جعل و اراده خداوند است و از سویی، اراده تشریع الهی همسو با اراده تکوینی او است و در نتیجه قوانین اسلام در تبیین حقوق شهروندی مبتنی بر واقعیات و مصالح و مفاسد است. اسلام در تعیین حقوق شهروندی تنها ملاک انسانیت و کرامت ذاتی انسان را در نظر گرفته و دیگر هیچ ملاک و معیاری را برای تعیین حقوق شهروندی در نظر نگرفته است. این پژوهش درصدد شناخت حقوق طبیعی انسان در دین اسلام است که بسیار گسترده تر از حقوق طبیعی مطرح در مکتبهای غربی است.در این مقاله ابتدا به بحث درباره ارتباط بین عدالت و حقوق شهروندی و ویژگی های حقوق شهروندی در اعلامیه جهانی حقوق بشر و بیان مفهوم حقوق در جامعه غربی پرداخته شد و سپس دیدگاه اسلام درباره حقوق شهروندی مطرح گردید.و در پایان نتیجه گرفته شد که دین اسلام کاملترین دین هاست و حق و حقوقی جامع و کامل برای انسانها قایل شده است که اعلامیه جهانی حقوق بشر فاقد این جامعیت می باشد.

Keywords:

قرآن کریم , حقوق شهروندی , عدالت , اسلام و آموزه های دینی