نقش آبخیزداری در توسعه پایدار زاگرس مرکزی

توسعه پایدار یک دستاورد در توسعه میباشد که با فعالیتهای همه جانبه اقتصادی با حفظ محیط زیست و مسایل اجتماعی مرتبط با آن همراه است. برای اینکه توسعه پایدار برقرار گردد باید عوامل اجتماعی، اکولوژی و اقتصادی را در منابع زنده و غیر زنده و فعالیتهای مختلف چه استفاده کوتاه مدت و یا بلند مدت و یا عدم استفاده را در نظر داشت. بر اساس مطالعات سه پیش شرط حفظ جریانات اکولوژیکی، استفاده از منابع و حفظ تنوع ژنتیکی در رابطه با سیاست های توسعه در نظر گرفته شده است. این پژوهش قصد دارد به نقش آبخیزداری در توسعه پایدار زاگرس مرکزی بپردازد. این پژوهش با روش مروری (اسنادی - کتابخانه ای) انجام شده است. آبخیزداری شناخت ارتباط درونی و اثر متقابل بین استفاده از اراضی، آب و خاک و ارتباط موجود بین مناطق بالادست (سراب) و پایین دست حوضه (پایاب) میباشد. نتایج نشان میدهد آبخیزداری یکی از شیوه های نوین حفاظت آب و خاک، مهار و پخش سیلابها است که باعث کنترل سیلاب های مخرب و نفوذ آب به داخل سفره های آب زیرزمینی در زاگرس مرکزی میشود. راهبرد اساسی کنترل سیلاب در زاگرس مرکزی به تغذیه سفره های آب کمک میکند و موجب میشود که قنات ها، چشمه ها و چاه ها با تولید آب بیشتر بتواند زمین های کشاورزی بیشتری را در زاگرس مرکزی به زیر کشت برده و در تولید محصولات غذایی بیشتر، نقش مهمی را ایفاء کنند. همچنین می بایست به این مهم توجه داشت که توسعه پایدار در زاگرس مرکزی در صورتی تحقق می یابد که همپوشی بین لایه های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد گردد.همچنین نتایج مطالعات انجام شده در این زمینه در منطقه زاگرس مرکزی نشان میدهد چرا به طور مستقیم بر میزان و چگونگی تنوع اثر میگذارد. بطوری که مراتع کوهستانی موجود در منطقه زاگرس مرکزی به علت عدم تعادل بین تعداد دام به شدت مورد چرا قرار گرفته، به طوری که ساختار طبیعی و ویژگی های رویشی آن تغییر یافته و گونه های خوش خوراک به شدت کاهش یافته است. همچنین بهره برداری بیش از حد گیاهان توسط انسان و دام در این منطقه کوهستانی سبب کاهش تنوع گونه های با ارزش علوفه ای، خوراکی، دارویی و ... شده است. امروزه مدیریت آبخیزداری را به عنوان یکی از محورها و راهکارهای بسیار موثر در پیشگیری و کاهش خسارات سیل و هم چنین به عنوان یک پارادایم جدید برای برنامه ریزی توسعه و مدیریت منابع آب و خاک میباشد که توجه به این مهم میتواند گامی در راستای تحقق توسعه پایدار در زاگرس مرکزی باشد. در منطقه زاگرس مرکزی بارش یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در تغییرات پوشش گیاهی است. با توجه به اینکه چگونگی شرایط رطوبتی خاک در تغییرات گیاهان بسیار تاثیرگذار است، پایش خشک سالی و تغییرات پوشش گیاهی از مهمترین ابزارهای مدیریتی در این اکوسیستم هاست. نکته ای که میبایست بیش از پیش در زاگرس مرکزی مورد توجه قرار گیرد. همچنین بوته کنی و ریشه کنی زودهنگام یکی دیگر از علل کاهش گونه های گیاهی با ارزش منطقه است. در نهایت بایستی به این مهم توجه داشت که اقلیم متفاوت و تغییر قابل توجه مقدار پوشش گیاهی و مدیریت چرا در مناطق زاگرس مرکزی سبب تغییر در خصوصیات و کیفیت خاک شده است که برای تحقق توسعه پایدار میبایست اقدامات احیای منابع طبیعی مطلوبی در زاگرس مرکزی تدارک دیده شود.

Keywords:

منابع طبیعی , آبخیز داری , توسعه پایدار , زاگرس مرکزی