بررسی فقهی حقوقی انعقاد بیع از روی نمونه

دادوستدهای فراوانی روزانه میان افراد جامعه صورت میپذیرد در اکثر معاملات انجام گرفته، طرفین سرمایه کافی برای انعقاد عقد ندارند، ولی از طرف دیگر تمایل به انعقاد قرارداد یا خرید کالای مورد نظر خود را به علت موقعیت و شرایط خوب آن دارند. برای ابراز این تمایل، مقداری از ثمن پرداخت میشود تا در صورت تشکیل و انعقاد عقد در آینده، جزیی از کل ثمن محسوب شود. قانونگذار کشور ما برخلاف قانونگذاران دیگر کشورها که در قوانین مدنی و در باب عقود و معاملات خود، حداقل یک ماده قانونی را به بیعانه اختصاص دادهاند، در این خصوص ساکت است، که این امر موجب اختلافات و سوءاستفاههایی در پارهای از معاملات و گشایش باب تفسیرهای نادرست از این نهاد حقوقی شده است. ولی در این میان همواره عرف بر آمده از میان مردم و جامعه، حاکم بر اینگونه روابط بوده و روابط میان آنان، را در تنظیم و شکل گیری قراردادها و تعهدات ناشی از آنها نظم بخشیده است. مقایسه و بررسی ماهیت بیعانه با نهادهای فقهی و حقوقی و امکان انطباق یا عدم انطباق آن با نهادهای مزبور نیاز به تامل و بررسی دارد. در میان فقها به این موضوع و مباحث پیرامون آن کمتر پرداخته شده یا نسبت به آن با این عنوان اشارهای نشده است. ولی، نهاد مشابهی وجود دارد که میتوان قسمی از آن را شبیه به بیعانه دانست. بررسی ماهیت بیعانه، آثار و احکام مرتبط با آن در نظام حقوقی ما و در میان حقوقدانان معاصر مورد توجه چندانی واقع نشده و در آثار مکتوب عده قلیلی از نویسندگان، جز در حد اشاره کوتاه و تعریفی مختصر و کلی، کاری تخصصی در باب موضوع حاضر دیده نمیشود. تنها کار تخصصی و در خور تامل که میتوان از آن یاد کرد، مقالهای با عنوان پیش بها (بیعانه)، است که در آن نویسنده محترم، تنها به بررسی لزوم بیعانه از دیدگاه فقهی و ادله مرتبط با آن پرداخته است. پایان نامه اخیر و دیگر مطالب مرتبط با موضوع پژوهش حاضر که بصورت پراکنده و محدود در ضمن کتب مختلف حقوقی موجود بوده است، در پژوهش حاضر بررسی انعقاد بیع از روی نمونه مورد توجه قرار گرفته است. از این رو پژوهش به بررسی مطالعه موردی (انعقاد بیع از روی نمونه) تحلیل و توصیفی قرار گرفته است.

Keywords:

بیع , انعقاد , نمونه , شرط , قرار داد