تقابل سنت و مدرنیته در داستان هوس باز صادق هدایت

پس از آنکه ایرانیان، ضرورت مفاهیمی چون آزادی، قانون و توجه به علوم و فنون جدید را برای پیشرفت خود دریافتند، به استقرار و ثبات آن در جامعه ایران با امضای فرمان مشروطیت همت گماردند؛ اما با روی کار آمدن رضاخان، این دستاوردهای مشروطه که در حال رشد و گسترش بود، از دست رفت و آزادیخواهی و نوخواهی روشنفکران و توده مردم با تجدد بیعمق و ریشه، همراه با استبداد که نامحدودکننده قدرت پادشاه بود، پاسخ داده شد. تجدد دیکتاتورمآبانه، چیزی جز تقابل میان سنت و افکار تازه و گونهای ابتذال را در بر نداشت که به فروپاشی جامعه ایران انجامید. بیشتر داستانهای صادق هدایت، بازتابی از این فضای فروپاشیده ایران است و مرگرا از مجموعه پروین هوسباز شخصیت داستانهای او بازگوکننده جامعه از همگسیخته ایرانی است. نگارنده در این جستار، داستان دختر ساسان (و اصفهان نصف جهان هدایت) برگزیده و تقابل میان سنت و مدرنیته را در آن نشان داده است. هوسباز تعبیری برای فیلسیا، شخصیت زن داستان است که میان برگزیدن سنت (باگوان) و تجدد (راوی/صادق هدایت) متردد است یا به بیان دیگر، تعبیری است از جامعه لبریز از تناقض ایران که میان انتخاب سنت و مدرنیته در گذار است.

Keywords:

صادق هدایت , سنت , مدرنیته , مرگ