تاریخ نگاری ترجمه در ایران: بررسی موردی کتاب با چراغ و آینه از منظر تاریخ نگاری ترجمه با رویکرد پیم

تاریخنگاری جدید مبتنی بر نظریه، روش و معرفتشناسی تحقیق است. این بحث وارد حوزه ترجمه نیز شده است و تا کنون محققان بسیاری در مورد پژوهش تاریخی، مفهوم تاریخ و تاریخنگاری و روششناسی آن سخن گفتهاند و با پیشنهاد و ترویج رویکردهای مختلف تاریخنگاری به غنیسازی این حوزه پرداختهاند. در این میان نظرات آنتونی پیم (1992 (در این زمینه در خور توجه است. به اعتقاد پیم متونی که عموما آنها را متونی درباره تاریخ ترجمه میدانیم در واقع بیشتر در حوزه نقد تاریخی یا بایگانی شناسی قرار میگیرند و نه بهطور مطلق در حوزه تاریخنگاری (پیم، 1992 .(به اعتقاد پیم نه نقد و نه بایگانیشناسی هیچکدام نمیتوانند فرضیاتی مطرح کنند که با پویایی و تغییر در ارتباط باشد. هر دوی آنها از تببین و تشریح تغییر، چیزی که در پژوهش تاریخی حرف اول و آخر را میزند، ناتوانند. به زعم وی این نقیصه از این نشیت م یگیرد که محققان دقیقا نمیدانند به دنبال چه هستند و چگونه میخواهند به آن دست یابند. از این رو تاریخنگاریترجمه غالبا بهصورت کلی و بدون پرداختن به جزییات انجام میگیرد و به همین علت نهایتا فهرستی از اطلاعات ارایه میشود بیآنکه مبتی بر پایه و اساس علمی بهویژه آزمودن فرضیههای ابطالپذیر باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی کتاب با چراغ و آینه: در جستجوی ریشههای تحول شعر معاصر ایران اثرمحمدرضا شفیعی کدکنی ، از منظر تاریخ نگاری ترجمهبا رویکرد پیم است. بررسی این کتاب نشان داد که کدکنی با ا ستناد به مستندات بسیاری، از روشهای حکایتوار مورد نکوهش پیم دوری جسته و بر نقش فعال ترجمه و مترجمان در فرآیند تغییر تاکید میکند، همچنین با تاکید بر فرهنگ مبد ا و زبان ها یی که ترجمهها از آنها صورت میگیرد، از ایراداهای وارد شده بر مدلهای سیستمی توسط پیم که بیشتر بر فرهنگ مقصد تاکید میکنند، دوری جسته است، بهطوری که م یتوان گفت روش کدکنی بهدلایل زیر تا حد بسیار زیادی به مدل تاریخنگاری مورد نظر پیم نزدیک است.x پاسخدادن به یک مسیله خاص ( تحول شعر معاصر فارسی)x مبتنیبودن بر شواهد مستند و مستدلx توصیف مترجمان بهعنوان عوامل بالقوه تغییر و تحول تاریخیx تاکید بر فرهنگ مبداx توجه به جایگاه بینافرهنگی مترجمانx بهکارگیری فرضیههای روششناختی که قابلیت ابطالپذیری دارند

Keywords:

تاریخنگاری , بایگانیشناسی , نقد تاریخی , تاریخ ترجمه