مقایسه تولید رواناب سطحی، هدررفت خاک و عناصر غذایی در آبخیزهای نمونه و شاهدکاخک، استان خراسان رضوی

مهار تخریب اراضی به منظور حفظ ثروت های ارزشمند طبیعی، امری حیاتی به شمار می رود. در همین راستا، یکی از موارد مدیریت های علمی و بهینه کشاورزی و منابع طبیعی به عنوان اصولی ترین مولفه های مهم توسعه پایدار، کمی سازی رواناب تولیدی، هدرفت خاک و عناصر غذایی از عرصه های منابع طبیعی و در شرایط سخت مدیریتی است. با این وجود، پژوهش های جامع و مقایسه ای ارزیابی میزان تولید رواناب سطحی و هدررفت خاک و نیز عناصر غذایی در اثر الگوهای مختلف مدیریتی بسیار محدود مورد توجه قرار گرفته است. لذا پژوهش حاضر با هدف مقایسه تولید روا ن آب سطحی، هدررفت خاک و عناصر غذایی در دو آبخیز حفاظت شده (نمونه) و حفاظت نشده (شاهد) در حوزه آبخیز کاخک گناباد برنام ه ریزی شد . بدین منظور پژوهش حاضر در کرت هایی با ابعاد استاندارد 22/1×1/8 متر در هر یک از آبخیزهای نمونه و شاهد، در سه دامن ه شرقی، غربی و شمالی و با سه تکرار و در مقیاس رگبارهای طبیعی اتفاق افتاده از سال 1390 تا اوایل سال 1393 صورت پذیرفت. نتایج پژوهش صورت گرفته نشان داد که اختلاف هدررفت خاک، غلظت نیتروژن، غلظت پتاسیم و غلظت رسوب در آبخیزهای نمونه و شاهد معنی دار P<0/05 بوده، بدین صورت که مقادیر هدررفت خاک غلظت نیتروژن، غلظت پتاسیم و غلظت رسوب در آبخیز شاهد به ترتیب 1/35، 0/23، 257/25 و 7/9 و در آبخیز نمونه به ترتیب 0/17، 0/17، 402/9 و 4/41 بود. علاوه بر آن، نتایج به دست آمده نشان داد که اختلاف حجم رواناب و غلظت فسفر در دو آبخیز نمونه و شاهد معنی دار P> 0/05 نبود، بدین صورت که مقادیر آن ها در آبخیز شاهد به ترتیب 238/6 و 20/28 در آبخیز نمونه به ترتیب 169/6 و 15/04 بوده است. مطالعه صورت گرفته نشان داد که تداوم الگوی حفاظتی برای حفظ کمیت و کیفیت منابع آب و خاک ضروری است.

Keywords:

افت کیفیت خاک , کرت فرسایشی , عناصر غذایی خاک , رسوب , فرسایش خاک