ریشه ها و دام های توسعه نا شایستگی در ایران با رویکرد فرهنگی

جوامع امروز به شدت به سمت توسعه نظامات و نگره های مثبت شایستگی وتب یین مفهوم شایستگی در حوزه نظر و عمل هدایت می شوند. نگاه واقع گرایانه و ژرف گرایانه به ابعاد توسعه شایستگی و توجه عمیق به نیاز های درونی به دوراز رویکرد های تاریخی و فرهنگی غیر ممکن است. هر چه تاریخ به جلو رانده می شود ریشه های تاریخی و فرهنگی در شناخت و توسعه شایستگی با ابعادمفهومی شایسته سالاری در بین مردم، نخبگان و دولت مردان پیوند بیشتری با فرهنگ انگیخته شده به تعبیر کاوی می خورد . در این مقاله به برخی از گره هاو دام های توسعه شایستگی از مرحله ایده تا کاربرد اشاره خواهند شد و به گونه ای مستقیم و غیر مستقیم با دام ها و چالشهای تاریخی و فرهنگی همچون دوگانگی و تضاد ها، نقش های تاریخی و کارکردی ، تنبلی ناشی از روحیه تقلیدگری و تقدیر انگاری، کوتاه بینی و اجتناب از اهداف راهبردی آشنا خواهیم شد و همچنین با چرایی مقطع انگاری و دوری از گزاره های علمی بر خاسته از ناهماهنگی های فرهنگی ،قوم گرا یی ، عشیره گرا یی، نقاب های نگرشی، غرض ورزی و بد بینی در کنش های رفتاری و حتی تاثیرات انعکاسی این موضوعات که در نظام تعلیم و تربیت ما رسوخ کرده است،آشنا شده یا مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. این مقاله از یک سو، به گونه اجمالی ارزش های پایدار در دیوان سالاری در عهد باستان قبل و بعد از ظهور اسلام را به منظورشناخت بیشتر ظرفیت ها در ابعاد شایستگی مورد اشاره قرار داده و در لابه لای آن تلاش شده تا خواننده با تعارضات فشرده ، دام ها و گره های فرهنگی و همچنین دام های تاریخی عدم توسعه یافتگی را که مانع جدی انباشت ثروت و سرمایه انسانی و توسعه شایستگی در طول تاریخ ایران بوده است به روش تحلیلی و عمدتآ گزاره های علمی- تاریخی تحلیل نماید، تا در آینده از گرفتار شدن بیشتر مدیران، سیاست گزاران، خط مشی گذارن و برنامه ریزان در دام های ناشایستگی و عدم توسعه شایستگی در ایران ممانعت به عمل آورد.هر چند از شایستگی تعاریف مختلفی شده و رویکردهای مختلف موید تفاوت های فرهنگی در کشورهای مختلف است مث ال رویکر آمریکایی به شایستگی بیشتر رفتاری و جنبه فردیت مثبت و با گرایش فردگرایانه در جستجوی تعالی است. در حالیکه در رویکرد انگلیسی بریتانیایی شایستگی بر وظیفه وشغل متمرکزند و به کاربرد شایستگی در کاربرد های شغلی متمرکز است. این موضوع در فرانسه و آلمان به رویکرد جند بعدی و کلی گرا متمرکز بوده و ابعاد رفتاری و کارکردی پیچیده تری را شامل می شوند.رویکرد ایرانی مدل های شایستگی چگونه است . آیا ایران به یکی از این مدلها گرایش بیشتری دارد یا منحصرا با ویژگی های خاص خود قابل تشخیص می باشد. به نظر می رسد رویکر ایرانی با توجه به پیچیدگی فرهنگ ایرانی و دام های گسترده و بی ثباتی در رفتار و کارکرد از ابعاد پیچیده تری برخوردار باشد. آنچه که ما را از هر جهت در تشخیص مدل های شایستگی و شناسایی دام های شایستگی عملکرد شغلی و حرفه ای مدیران و کارکنان را تحت تاثیر قرار می دهد قدرت یک الگوی تحلیلی ، چند بعدی و پیچیده شایستگی را بازگو می کند که این خود گرایش ایران را به صورت ترکیبی از مدلهای آمریکایی، انگلسیس و فرانسوی و آلمانی نشان می دهد.این موضوع می تواند به دلیل عدم استقلال و وابستگی هر بخش از سازمانها با توجه به نفوذ مستقیم و غیر مستقیم این گونه کشورها در ساختار اولیه تحلیل کرد.

Keywords:

شایسته سالاری , ریشه های تاریخی شایستگی , دام های توسعه شایستگی , نظامات شایستگی , نگره های مثبت و منفی توسعه شایستگی , پیشینه تاریخی شایستگی , علل ناشایستگی در ایران