بررسی تاثیر جایگاه مساجد در بهبود کیفیت شهرها نمونه موردی اصفهان و تبریز

کیفیت محیط یک مفهوم عام است که دارای دو جنبه کلی کالبدی و غیر کالبدی میباشد .این دو عرصه دارای ارتباطات و کنشهای متقابل بر یکدیگر هستند. کار و عمل بر روی یکی مستلزم تلاش برای رفع نواقص دیگری است و از سوی دیگر بهبود یکی از این دو ، میتواند بهبود و ارتقاء دیگری را به دنبال داشته باشد . اینکه کدام عامل مهمتر است و کدام بر دیگری مقدم است و جریان تقدم و تاخر میان این دو بر چه منوالی است ، از جمله سوالاتی است که همواره در محافل علمی مطرح بوده است . فضاهای شهری دو مقوله اجتماعی و فیزیکی را در بر میگیرند یا به عبارتی هر دو بعد )محیط مصنوع( و )محتوا( را شامل میشوند . فضای شهری عبارت است از مجموع کالبد و نظام اجتماعی که درون کالبد عمل میکند . در شهرهای اسلامی مسجد به دلیل پیشینه قوی در زمینه عملکردهای اجتماعی و اهمیت کالبدی ، همواره به عنوان فضای شهری تاثیر گذار در میان سایر فضاهای شهری مطرح بوده است.مسجد یکی از عناصر مهم و تاثیرگذار در شهرهای اسلامی است. در طول تاریخ شکل گیری شهرهای اسلامی، مساجد همیشه به عنوان فضاهای عمومی مهم و مردمی دارای عملکردهای متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و کالبدی بوده و در زندگی مردم نقش محوری داشته اند. در شهرهای اسلامی مساجد به دلیل پیشینه قوی در زمینه عملکردهای اجتماعی و اهمیت کالبدی، همواره به عنوان فضای شهری تاثیرگذار در میان سایر فضاهای شهری مطرح بوده اند.امروزه ارتقای کیفیت محیط به ویژه در محیط شهری، هدف مهم اجرای طرح ها و برنامه های شهری در همه جای دنیا به شمار می رود. میان فضاهای شهری و نحوه استفاده از آنها و کیفیت محیط، ارتباط معناداری وجود دارد .از جمله این فضاهای شهری تاثیرگذار بر کیفیت محیط اطراف )چه از نظر کالبدی و چه از نظر معنایی( مسجد می باشد. چرایی تاثیر مساجد بر کالبد و روح محیط اطرافش و همچنین این که مساجد چگونه می توانند بر محیط اطراف خود در شهرهای اسلامی اثرگذارند، در مقاله پیش رو مورد پژوهش قرار گرفته است.