ارزیابی تأثیر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد، کارایی مصرف آب و درصد پروتئین دانه در ژنوتیپ های گندم نان و دوروم در شرایط اب و هوایی اهواز

کمبود نیتروژن یکی از تنش های مدیریتی مناطق خشک و نیمه خشک نظیر خوزستان است که تاثیر به سزایی بر کارایی مصرف آب، عملکرد، اجزای عملکرد و درصد پروتئین دانه در گیاهانی نظیر گندم دارد. به همین منظور پژوهشی در سال زراعی 87-86 جهت ارزیابی تأثیر کمبود نیتروژن بر صفات فوق در مزرعه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد واقع در جنوب غربی اهواز انجام شد. این آزمایش بصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمار اصلی شامل سه سطح نیتروژن خالص 50 ، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار و تیمار فرعی شامل شش ژنوتیپ گندم (نان: وریناک، استار، چمران و دوروم: کرخه، D-8-83,D-5-84 ) در نظر گرفته شد. تفاوت صافت کارایی مصرف آب، عملکرد دانه، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد سنبلچه در سنبله و درصد پروتئین دانه، در دو تیمار نیتروژن و ژنوتیپ، معنی دار بود. بیشترین کارایی مصرف اب به زنوتیپ چمران (0/783 کیلوگرم درمتر مکعب) در تیمار نیتروژن 150 کیلوگرم در هکتار و کمترین به ژنوتیپ وریناک (546/0 کیلوگرم در متر مکعب) در سطح نیتروژن 50 کیلوگرم در هکتار، اختصاص داشت. با کاهش نیتروژن، کارایی مصرف آب به طور معنی دار کاهش یافت. ژنوتیپ چمران در تیمار نیتروژن 150 (کیلوگرم در هکتار) با عملکرد دانه 5090 کیلوگرم در هکتار بیشترین و وریناک باعملکرد دانه 3550 کیلوگرم در هکتار در تیمار نیتروژن 50 (کیلوگرم در هکتار) کمترین عملکرد دانه را داشت. بالاترین درصد پروتئین دانه در لاین D-84-5 (14/1%) در تیمار نیتروژن 150 و پایین ترین درصد پروتئین درچمران و کرخه 11/5%) در سطح نیتروژن 50 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. در این پژوهش همبستگی مثبت و معنی داری بین کارایی مصرف آب، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و درصد دانه پروتئین دانه دیده شد.

Keywords:

گندم , نیتروژن , ژنوتیپ , کارایی مصرف آب , عملکرد دانه