تنوع ژنتیکی مقاومت به زنگ ساقه در ژنوتیپ های گندم

زنگ ساقه مخربترین بیماری قارچی گندم در سراسر جهان بهویژه در سالهای اخیر میباشد. به منظور تعیین ژن های بیماری زای زنگ ساقه، دو جدایه یکی در سال 1393 و دیگری در سال 1394 از منطقه گرگان جمعآوری و در شرایط گلخانه تعیین نژاد گردید. بر اساس نتایج حاصل از واکنش ارقام استاندارد و افتراقی موجود در هر دو مجموعه آمریکای شمالی و مجموعه تکمیلی برای گیاهان حامل ژن های Sr5 ، Sr6 ، Sr7a ، Sr7b Sr8a ،Sr8b، Sr9a، Sr9b ، Sr9d، Sr9e، Sr9g، Sr10، Sr12، Sr14، Sr15، Sr16، Sr17، Sr18، Sr19، Sr20، Sr20 Sr21، Sr22، Sr23، Sr28، Sr30، Sr34، Sr36، Sr37، Sr38، SrTmp و SrMcN نسبت به هر دو نژاد مورد مطالعه بیماری زایی مشاهده گردید. بهمنظور شناسایی منابع مقاومت موثر نسبت به هر نژاد، در آزمایشات جداگانه 21 ژنوتیپ گندم به همراه دو رقم به عنوان شاهد حساس که مجموعا 23 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار ارزیابی گردیدند. در بررسی اجزاء مقاومت به زنگ ساقه، صفات دوره کمون و تیپ آلودگی در گلخانه یادداشت برداری شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ های گندم، تنوع ژنتیکی و اختلاف بسیار معنیداری برای هر دو صفت وجود دارد. 48 درصد ژنوتیپ ها ( 11 عدد ) دارای تیپ آلودگی حساس، 22 درصد ژنوتیپ ها (5 عدد) دارای مقاومت اختصاص به نژاد خاص هستند که حداقل نسبت به یکی از نژادها مقاوم و در برابر نژاد دیگر حساس هستند و یا در مقابل هر دو نژاد دارای مقاومت هستند ولی مقاومت کاملی را در برابر نژادها نشان نمیدهند. 30 درصد ژنوتیپ ها (N-91-17 ، N-92-19 ، Sep-49، Sep-58، Sep-59، ERWYT-20 و ERWYT-21) دارای تیپ آلودگی مقاوم میباشند. در تجزیه کلاستر بر اساس میانگین استادارد صفات ژنوتیپ ها در سه گروه اصلی ( مقاوم، حساس و نیمه مقاوم) قرار گرفتند. ژنوتیپ های مقاوم دارای ژنهای مقاومت موثر از نوع گیاهچه ای میباشند که میتوان از آنها در برنامه های اصلاحی مرتبط به اقلیم گرم و مرطوب شمال استفاده نمود.

Keywords:

جدایه , زنگ ساقه , ژن های بیماری زایی و مقاومت اختصاصی