بازآفرینی یک روایت در دو اثر: داستان (مردگان) اثر جویس در سینمای ایران

در سال های اخیر، اقتباس به عنوان شاخه ای جدید در نقد ادبی مورد توجه منتقدین قرار گرفته است. در ایران نیز اقتباس های مختلفی از آثار ادبی ایرانی و خارجی در چند دهه اخیر انجام گرفته است. پله آخر 1٬392 به کارگردانی علی مصفا یکی از جدیدترین آثار اقتباسی دربرگرفته است و داستان معروف مردگان 1٬914 اثر جیمز جویس 1882-1941 است. در این مطالعه با استفاده از تیوری کانون دید ژرار زنت ، که به دنبال بررسی تاثیر حمایت از متن نوشتاری مسینا و پیامدهای آن خواهیم بود. تیوری کانون دید ژنت با معرفی سه نوع کانونی دید بیرونی، درونی و سنسور و همچنین چهار نوع روایت با توجه به سطح و رابطه راوی با داستان، ابزار مناسبی برای مقایسه اثر ادبی در فیلم اقتباسی در قالبی روایت شناسانه است. بنابراین مطالعه حاضر سعی دارد با بررسی این تغییرات در روایت مردگان و پله آخر و با تکیه بر تیوری کانون دید، درباره علل و نتایج آن ها به بحث و نتیجه گیری بپردازد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که تصمیم آگاهانه یا ناخودآگاه اقتباس کننده مذکر بر نوع روایت، باعث کم رنگ شدن نقش لیلی و هم ذات پنداری بیشتر مخاطبان با قهرمان منفعل این فیلم یعنی خسرو شده است. علی رغم حمایت پیچیده داستان فیلم، قضاوت در مورد شخصیت های فیلم برای مخاطب توسط این تغییر در روایت آسان شده است.

Keywords:

اقتباس , تحلیل روایت , کانون دید , پله آخر , (مردگان)