بررسی جاندارانگاری نباتات در غزلیات بیدل دهلوی از چهار جنبه اسطوره ای،کهن الگویی، عرفانی و زیباشناسی

جاندارانگاری اجزا و عناصر طبیعت از هنرهای شاخص شاعران و نویسندگان برجسته است . آنان با شخصیت بخشی به غیر انسان صفات و ویژگی انسانی قایل می شوند و تصاویر زیبا و زنده از پدیده های طبیعی میآفرینند. این آرایه ادبی نیز مانند مضامین شعری دیگر از اعتقادات مذهبی و باورهای کهن شاعران تاثیر پذیرفته است. بیدل سرشار از اعتقادات دینی است که در وجودش نهادینه شده است و با این وصف گاهی با جاندارپنداری و انسانانگاری عناصر طبیعت موجودات بیجان را مانند انسان عاشق خدا میداند که در حالت تسبیح و ستایش خداوند هستند و به این واقف بوده که گفت و گوها، تسبیحات و جانداری عناصر را درک کرده است و خود را با طبیعت یکی میداند. با توجه به بررسی ها و تحلیل های انجام شده در نباتات کهن الگوی زایش ، خداانگاری و گیاه تباری در اشعار او نمود یافته است؛ چنانکه خداانگاری او با باورهای اسلامی هم سو است و خود را با خداوند یکی می بیند و همان رسیدن به اصل وجودی و یکی شدن با اوست . وجود این کهن الگو در باور بیدل تنها نشان از ناخودآگاه شاعر است و گرایش به وحدت وجود میباشد. از دیگر کهن الگوهای پرکاربرد ولادت مجدد و تولد دوباره و بازگشت به اصل میباشد که در این عناصر نیز نمود یافته است که با زدودن غبار تعین و تعلقات از جسم مادی و نیست شدن و مرگ آیینی به فنای فی االله و ذات مطلق رسیدن به زیباترین شکل حیات دوباره را به تصویر کشیده است و تلاشی برای رسیدن به حیات جاودان که همان وحدت وجودی است میباشد.

Keywords:

تشخیص , اسطوره , کهن الگو , عرفان , نباتات , بیدل دهلوی