توازن واژگانی صد غزل از دیوان سلطان ولد

در مقایسه ی شعر شاعران کلاسیک، اشعار مولانا آهنگین ترین و تندترین شعرها میباشد.از آنجا که تعدادی از خوش آهنگترین غزل های دیوان شمس مولانا، سروده ی پسرش سلطان ولد بوده و تابه حال پژوهشی درمورد موسیقی شعر سلطانولد، انجام نگرفته، برآن شدیم که با بررسی یکی از علل ایجاد موسیقی شعر دیوان غزلیات سلطانولد، میزان موسیقیایی بودن شعر او را نیز مورد بررسی قراردهیم. یکی از مهمترین عوامل برای ایجاد موسیقی در شعر، وجود توازن در کلام است. اگر بسامد توازن در واژگان یک شعر چشمگیر باشد، اثرگذاری آن شعر بر مخاطبان بیشتر است. در این پژوهش کوشش شده تا ضمن بررسی توازن واژگانی در غزلیات سلطان ولد )فرزند بزرگ مولانا و از عارفان قرن هشتم(، اشعار وی را با توجه به این نوع تکرار کلامی، در زیرمجموعه مقولهی قاعدهافزایی و با روش کتابخانه ای- آماری، مورد پژوهش قرار دهیم. به این منظور به بررسی توازن واژگانی در 100 غزل انتخابی از غزلیات سلطان ولد پرداخته ایم تا چگونگی کاربرد این نوع توازن در غزلهای او را بر مخاطبان آشکار کنیم. یافته های پژوهش گویای آن است که بسامد بالای تکرار آوایی ناقص در واژگان و استفاده از قافیه های میانی موجب روانی کلام شده و بر غنای موسیقی افزوده است. استفاده از سجع متوازی در کنار سایر سجعها بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده و با توجه به کاربرد شماری از این سجع در جایگاه قافیه، و بهره گیری از جناس لاحق، باید اذعان کرد که این صنایع علاوه بر ایجاد توازن واژگانی، در افزایش موسیقی اشعار سلطان ولد تاثیر چشمگیری داشته است.

Keywords:

سلطانولد , غزلیات , توازن واژگانی , قاعده افزایی , موسیقی شعر