بازخوانی مفهوم قرض در قرآن کریم؛ با تکیه بر انسان شناسی اقتصادی

قرض مفهومی اقتصادی است که بارها در قرآن کریم از آن یاد شده و به صورت ویژه مورد سفارش قرار گرفته است. بر همین اساس در طول تاریخ جهان اسلام،مفسران قرآن کریم و نیز فقیهان مسلمان بحثهای فراوانی پیرامون این مفهوم کلیدی مطرح نموده اند. با این حال، این عالمان تلاش چندانی جهت ارایه تصویری واضح از قرض در عصر نزول با تکیه بر شواهد تاریخی نکرده اند. از همین روی، این نوشتار میکوشد برای تبیین دقیق تر این مفهوم و چرایی اهمیت آن، از دستاوردهای علم انسانشناسی اقتصادی در حوزه دهش (مبادله هدیه ای) استفاده کند. بر این اساس، قرض مبادلهای هدیهای است که مبتنی بر مراحل سه گانه ی دادن اموال ، دریافت کردن آنها و سپس جبران نمودن، در پی ایجاد یا تثبیت روابط اجتماعی بین مقرض (قرضدهنده) و مقترض (قرض گیرنده) است. قرآن کریم با داشتن نگاه ابزاری به اموال و دارایی های جابجاشده در قرض که باعث ایجاد وضعیت دو سویهی رفت و برگشتی بین مقرض و مقترض میشود، خواهان گسترش همکاریهای جمعی و تقویت همبستگی های بینافردی در جامعه اسلامی است.

Keywords:

کارکردهای قرض , قرآن کریم , همبستگی اجتماعی , مبادله هدیه ای , انسان شناسی اقتصادی