از فروپاشی تمدن ها تا شورورزی: محیط زیست عامل کلیدی

رشد روزافزون جمعیت و تغییر رژیم غذایی، نیاز به تولید غذا، الیاف و انرژی را افزایش داده است؛ درحالی که منابع خاک به دلیل تخریب دایما در حال کاهش می باشد. در سالیان اخیر استفاده از آب های شور به عنوان گزینه ای مناسب با نام شورورزی مورد توجه قرار گرفته است. شورورزی تولید محصولات کشاورزی در شرایط شور است؛ به طوری که هم اقتصادی بوده و هم کمترین آسیب را به محیط زیست وارد آورد. توسعه شورورزی از جملهمسایلی است که بایستی در مقیاس زمانی و مکانی مختلف و به صورت جامع دیده شود. زیرا همواره توسعه با تغییرات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی همراه است. لذا ضروری است تا این تغییرات را به خوبی پیش بینی و رصد نموده و آنها را به سمت مثبت سوق داد. خدمات زیست بوم با مفهوم منافع حاصل از زیست بوم ( در چهار گروه تامین، پشتیبانی، فرهنگی و تنظیمی) در این ارزیابی کمک بسیاری می نماید که با برشمردن آثار مثبت ومنفی فعالیت ها بر هریک از این خدمات می توان به نتیجه رسید. در این مقاله ابتدا به برشمردن برخی از خدمات زیست بوم شورورزی به عنوان زیست بومی مدیریت شده و سپس به بررسی آثار آن پرداخته شده است. کاهش آثار منفی ناشی از شور بودن آب آبیاری، مستلزم انجام مطالعات تناسب اراضی است تا از بروز عوارضی همانند تشدید شور و سدیمی شدن خاک، بالا آمدن سطح ایستابی و آلودگی منابع آب زیرزمینی جلوگیری نمود. انجام مطالعاتارزیابی زیست محیطی در زیرمجموعه ارزیابی راهبردی محیط زیست به موازات مطالعات تناسب اراضی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. طراحی و اجرای درست سامانه شورورزی مرحله بسیار مهمی است. بهره گیری از مدل بومی سازی شده سامانه تلفیقی استفاده از آب دریا برای کشاورزی در این مسیر راه گشاست. پایش تغییرات منابع با ثبت ویژگی های مهم منابع خاک و آب و با استفاده از شاخص های متناسب با خدمات زیست بوم، کمک بسیاری در پیش بینی تغییرات آتی و ارایه راهکارهایی در جهت جلوگیری از این تغییرات می نماید. به هرحال پایداری شورورزی یکی از پر چالشی ترین مباحث است که در صورت عدم جامع نگری آن می تواند سبب تکرار پیشینه فروپاشی تمدن ها در اثر شوری شود.