بررسی و تحلیل اشعار اقبال لاهوری از دیدگاه مکتب باروک

مولانا محمد اقبال لاهوری (1٬867 - 1٬939) شاعر پارسی گوی پاکستان است. توف بی گمان بزرگ ترین منصوب سرمایه انسانی، حکمی و نامدارترین شاعر شعر فلسفی و مذهبی و غضب پرداز فرهنگ و ادب شبه قاره به ویژه پاکستان است. مکتب باروک شیعه از زیباشناختی است که از ویژگی های بارز این مکتب در عرصه درون مایه استحاله و حرکت است که در آن سخن از دگرگونی پدیده ها است که به ظاهر سوغاتی ندارند ولی در همدیگر فرو رفت و با هم در می آمیزد و تغییرشکل می دهد. جنبش و پویایی و سادگی ساختار شعری و آشنایی زدایی از ویژگی های مکتب باروک در شعر است. از دیگر مختصات مکتب ما رو نگاه متفاوت شاعر طبیعت است. اقبال لاهوری نیز در شعر به شکل ظاهر واژه ها و آرایش کلامی توجه می کند و در کاربرد واژه های زیبا می کوشد. نه آفرینی، تحرک زمان و مکان و جهان گذران، تصاویر پویا و متحرک، مرگ اندیشی، صحنه نمایش، اغتنام فرصت ، هنجار شکنی، ابهام، دانش اندک بشری، آزادی بیان، پارادوکس و تناقض نما و مبارزه با نابسامانی ها و ناهنجاری های اجتماعی را می توان از مولفه های مکتب باروک در شعر اقبال دانسن. افزون بر این ویژگی هایی مانند عدم تقلید و تکرار، پرداختن به مسایلی مانند متافیزیک و کشف رازهای جهان هستی از جمله مولفه های مکتب باروک است که در اشعار اقبال لاهوری هم نمود دارد. مقاله حاضر تلاش دارد تا به شکل توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر ابزار کتابخانه ای به بررسی و تحلیل مختصات مکتب باروک در اشعار او بپردازد.

Keywords:

اشعار اقبال , پویایی , اغتنام فرصت , طبیعت گرایی , مکتب باروک