درآمدی بر نشانه شناسی نقوش گورستان سفیدچاه با تاکید بر آرایه خورشید

تبرستان از معدود سرزمین هایی است که هم در جهان اساطیری شان و نشان ویژه ای دارد و هم در جهان واقعیت از نام و اعتبار برخوردار است. محققان و پژوهشگران آشنا به تاریخ و فرهنگ تمدن هاى کهن، این مکان را بستر مناسبى براى کاوش هاى خود دانسته اند. سفیدچاه، عنوان گورستانى است سرشار از نگاره های شگرف که این قبرستان را از مکانى جهت نگهدارى متوفى به گنجینه اى تاریخى بدل ساخته است. این گورستان یادمانی آیینی و تاریخی است که به عنوان یکی از اسناد معتبر در شناخت هویت قومی و آیینی این سرزمین کشف شده است. این مکان حاوی گنجینه ای از نقوش و تصاویر می باشد و در این رهگذر، تبلور نقش خورشید در کنار دیگر تصاویر، نشان از اهمیت و نقش ویژه آن در میان باورها و عقاید انسانی می باشد.نگاره خورشید علاوه بر مضامین مذهبی یادآور آیین های کهن پیش از دوره اسلامی می باشد. روند جستجو و تاکید در این مقاله، مبتنی بر این فرضیه است که جهان اساطیری و باورهای مردمی در شکل گیری نقوش بسیار اثر گذرا بوده. در این تحقیق سعی گردیده به روش توصیفی-تحلیلی از طریق گردآوری و مطالعه اسناد و مدارک موجود کتابخانه ای و همچنین سنگ های موجود در این گورستان و برداشت میدانی و تحلیل 40 اثر، ویژگی های بصری و مفاهیم نمادین این نقش مایه ها را مورد بررسی قرار دهیم. نتایج بدست آمده نشان می دهد که باورهای مردمی و اعتقادات از یک سو و تاثیر عمیق ادیان کهن، از مهم ترین علل شکل گیری مضامین این نقوش هستند و روند تلفیق آن ها پس از دوره اسلامی قابل توجه است. امید است تجلی و نمود این نشانه ها که ریشه در ادیان کهن دارند بیش از پیش باعث اصالت و هویت عمیق این سرزمین گردد.

Keywords:

اعتقادات و باورها , سنگ مزار , سفیدچاه , نگاره , نقشمایه , نمادگرایی