واژه بست های مفعولی و آرایش بنیادین واژگان در زبان فارسی

این بررسی در چهارچوب دستور گشتاری و مبانی رده شناسی و با هدف تعیین جایگاه زیرساختی واژه بست های مفعولی زبان فارسی ونیز تبیین رابطه همزمانی در زمانی این جایگاه با آرایش بنیادین واژگان این زبان صورت گرفت. از این رو، با لحاظ زیرساخت واژه بست + فعل در تقارن با رده SOV نتیجه گیری شد که گشتار، حرکت واژه بست مفعولی را از جایگاه ذکرشده به سمت محل ظهور هدایت می کند. علاوه بر این، جهت گیری های نحوی، صرفی و نوایی، به عنوان سه معیار موثر در چگونگی واژه بست افزایی معرفی شده که ممکن است با گذشت زمان متفاوت عمل کنند. در همین راستا، با اشاره به شرط کوتاه ترین حرکت ، به رابطه فرآیندهای انضمام و واژه بست افزایی در فارسی معاصر اشاره شده و استدلال شده است که برخلاف فارسی نو قدیم، نادستوری شدن الحاق واژه بست به جزء اسمی برخی از افعال مرکب در گونه معیار، موید این رابطه است. در راستای تبیین پیامدهای رده شناختی واژه بست افزایی در ابتدا به فرضیه مطرح شده به وسیله دبیرمقدم (1997) مبنی بر تغییر رده فارسی از OV به VO اشاره شده و با استناد به شواهد تاریخی و گویشی، این نتیجه به دست آمد که بررسی سیر تحول تاریخی مشهود در نظام واژه بستی فارسی، تبیین قابل توجهی برای ناهمخوانی زبان فارسی با معیارهای بیست گانه درایر (1992) و همگانی شماره 20 گرینبرگ (1993) به دست می دهد. از این رو، در پایان این نتیجه گرفته شد که بررسی عملکرد و سیر تحول واژه بست های ضمیری زبان فارسی، فرضیه قرار گرفتن این زبان در جریان تغییر رده را تقویت میکند.

Keywords:

جابه جایی , واژه بست مفعولی , آرایش بنیادین واژگان , انضمام , تغییر رده