بررسی حسن تعلیل و کارکردهای ادبی و هنری آن در غزلیات کمال خجندی

حسن تعلیل همان یاعلت ادعایی از مباحث مهم ادبیات است که جنبه هنری و استحسانی دارد. همانگونه که از عنوان این صنعت بدیعی، پیداست؛ باید علتی ممتنع، برای معلول ذکر شود که حقیقی نباشد تا آن علت، جای توجیهات علمی و منطقی قرار بگیرد. از طرف دیگر، چون در علت ادعایی، معنی قراردادی و مفهوم آشنا و رابطه معمول و پذیرفته شده در بین مخاطبان، دگرگون میشود و شاعر با بر هم زدن مالوفات ذهنی مخاطب، شگفتی ایجاد میکند؛ بحث برجسته سازی به پیش آیدمی. کمال خجندی، یکی از شاعران طراز اول قرن هشتم هجری قمری است که در غزلیات خود، از این ترفند زبانی، ادبی و بدیعی، به نحو احسن و با بسامد بالا، برای تصویرسازی و مضمون آفرینی و تاثیرگذاری بیشتر سخن خود استفاده کرده است. در این مقاله، جنبه های ادبی حسن تعلیل در غزلیات کمال خجندی را به روش توصیفی- تحلیلی، بررسی کرده ایم. نتیجه این پژوهش نشان میدهد، کمال از این امکان ادبی برای آفرینش موضوعات تازه و غریب و پرداختن مضمون های بکر و در یک کلام برجستهسازی مطلب، استفاده کرده است. بسامد این صنعت در غزلیات کمال تا حدی است که میتوان آن را به عنوان یکی از مشخصه های سبکی شعر وی پیشنهاد کرد

Keywords:

آشنایی زدایی , برجسته سازی , حسن تعلیل , غزل , کمال خجندی