تعیین میزان انتقال آلایندههای میکروبی از طریق زه آب در نتیجه کاربرد کودهای آلی در دو خاک مختلف

امروزه با گسترش کشاورزی، از کودهای آلی به عنوان منبعی برای تأمین عناصر مغذی خاک و گیاه استفاده می‌شود. البته مصرف بی‌رویه و ناآگاهانه این نوع کودها سبب وارد شدن برخی آلاینده‌های موجود در آن از راه رواناب سطحی و زه آب زیرزمینی ناشی از آبیاری به داخل شبکه‌های زهکشی شده و ممکن است موجبات آلودگی آبهای زیرزمینی را نیز فراهم آورد. از جمله مهم‌ترین این عوامل می‌توان به پاتوژن‌های بیماری‌زا که قابلیت انتقال در درون خاک و گسترش آلودگی را دارند، اشاره نمود. برای نشان دادن حضور عوامل بیماری‌زا در آب‌های آلوده، از شاخص‌های گوناگونی استفاده می‌شود که یکی از مهم‌ترین آنها، شمارش تعداد کلیفرم می‌باشد. با تعیین این عامل می‌توان به کمیت آلودگی و احتمال انتقال آن در محیط پی برد. بدین منظور در شرایط آزمایشگاهی، از لایسیمترهایی برای تعیین میزان انتقال آلودگی استفاده شد. لایسیمترها از خاک با بافت لوم و سیلت لوم پر گردید. بر روی سطح لایسیمترها از کود مرغی، گاوی و لجن به میزان 35 تن در هکتار استفاده شد. تعداد سه نمونه زه آب پس از هر آبیاری و با فاصله زمانی مناسب از هر لایسیمتر و بر اساس محاسبه حجم خلل و فرج خاک (پوروالیوم) با رقت 1-10 تهیه گردید. عملیات نمونه‌برداری در مجموع در سه آبیاری، با فاصله زمانی یک هفته از هم تکرار شد. آزمایشات تعیین تعداد کلیفرم در نمونه‌های زه آب، به روش استاندارد تخمیر 15 لوله‌ای انجام شد. نتایج حاصل از بررسی تغیرات جمعیت کلیفرم‌ها در هر دو خاک لوم و سیلت لوم نشان داد که در اولین نوبت انجام نمونه‌برداری‌ها (آبیاری اول)، کود مرغی بیشترین آلودگی را از نظر تعداد کلیفرم‌ها و انتقال آن در هر دو خاک ایجاد کرده‌ است. در همین هفته کودهای گاوی و لجن فاضلاب از نظر آلودگی، به ترتیب در مرتبه بعدی قرار گرفتند. در هفته دوم، جمعیت کلیفرم‌ها در خاک‌های حاوی کود مرغی هنوز جمعیت بالایی را نشان می‌داد ولی نسبت به هفته اول کاهش پیدا کرده است. به طور کلی در هر دو خاک حاوی کودمرغی، میزان آلودگی با گذشت زمان کاهش می‌یابد و همین روند برای هر دوخاک حاوی کود گاوی نیز صدق می‌کند اما این روند کاهش باکتری، در خاک‌های حاوی کود مرغی کمتر می‌باشد. در هر دو بافت خاک حاوی لجن فاضلاب، جمعیت کلیفرم‌ها نسبت به آبیاری اول با گذشت زمان افزایش یافت. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که میزان آلودگی (کلی فرم) انتقال یافته در خاک لوم بیشتر از خاک سیلت لوم بوده است، به جز در بعضی نمونه‌ها، که آنرا باید به خطای انجام آزمایش نسبت داد.

Keywords:

کود آلی , خاک لوم , خاک سیلت لوم , کلیفرم , آلودگی خاک , زه آب