بررسی کاربرد فناوری پیشرفته GIS در پهنه بندی شدت فرسایش و تولید رسوب با استفاده از مدل MPSIAC (مطالعه موردی: حوزه آبخیز چوار استان ایلام)

برآورد میزان فرسایش و رسوب در حوزه‌های آبخیز بدون آمار رسوب یکی از مسائل اساسی حوزه‌ها بوده و استفاده از روشهای تجربی را لازم می‌نماید تا داده‌های حاصل بتواند مبنایی برای برنامه‌ریزی‌های مدیریتی واقع گردد. حوزه آبخیز چوار یکی از زیر حوزه‌های حوزه مانشت و قلارنگ با مساحت 2375 هکتار در استان ایلام می‌باشد که وقوع انواع فرسایش در آن قابل ملاحظه بوده، لذا برآورد مقدار رسوب و کمی‌سازی آن بر اساس روابط تجاری جهت طرحهای حفاظت آب و خاک ضروری می‌نماید. مدل MPSIAC یکی از روشهای تجربی می‌باشد که در اکثر حوزه‌های آبخیز کشور کارایی دارد. در این تحقیق با استفاده از نقشه پایه و سایر اطلاعات و نقشه‌های موجود و کنترل موقعیت واحدهای کاری بوسیله دستگاه GPS در طبیعت امتیاز 9 عامل موثر در مدل MPSIAC در هر واحد کاری تعیین و با جمع کردن آنها میزان R بدست آمده در رابطه مربوطه میزان رسوب برآورد گردید. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که ضریب رسوبدهی در این حوزه 732/50 و مقدار رسوب ویژه آن 403/232 مترمکعب در کیلومتر مربع در سال و وزن مواد رسوبی 305/7342 تن در سال می‌باشد. با توجه به نتایج فرمول مورد بررسی در حوزه مورد مطالعه و مقایسه آن با اعداد جدول مربوط به مدل MPSIAC می‌توان اذعان نمود که حوزه آبخیز چوار از نظر فرسایش و تولید رسوب در وضعیت متوسط قرار داشته و شدت رسوبدهی آن بین 50-75 می‌باشد، همچنین مشاهده گردید میزان رسوب برآورد شده در این حوزه در کلاس فرسایشی 3 و از نظر طبقه‌بندی کیفی فرسایش در کلاس درجه متوسط قرار داشته و طبق تعریف این کلاس، می‌توان گفت که در این حوزه جدا شدن و جابجایی ذرات خاک به میزانی است که اجرای برنامه‌های حفاظت خاک و آب ضرورت و اولویت داشته و استفاده از اراضی محدودیت زیادی دارد.

Keywords:

فرسایش و رسوب , حوزه آبخیز چوار , مدل MPSIAC , سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)