تحلیل تولید و تجارت جهانی خرما و بازارهای هدف خرمای صادراتی ایران

مقاله حاضر با هدف تعیین نوع ساختار تولید و تجارت جهانی و ساختار صادرات خرمای ایران با شرکای تجاری و شناسایی بازارهای هدف خرمای صادراتی ایران تدوین یافته است. این مقاله شامل قسمتهای؛ مقدمه، مبانی نظری و روش‌شناسی تحقیق (در دو محور ساختار بازار و بازارهای هدف)، ساختار تولید جهانی خرما، ساختار تجارت (واردات و صادرات) جهانی خرما، ساختار صادرات خرمای ایران با شرکای تجاری، بازارهای هدف خرمای صادراتی ایران، و نتیجه‌گیری و توصیه‌های سیاستی است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که: 1- اختار تولید جهانی خرما از انحصار چند جانبه با نوساناتی در طول دوره 2005-1989 مواجه بوده و سهم ایران از تولید جهانی تا سال 200 رو به افزایش بوده و در مقابل سهم تولید عراق رو به کاهش گذاشته است. اما در سالهای 2005-2000 عربستان صعودی با پیشی‌گرفتن از ایران، بعد از مصر بزرگترین رقیب ایران در تولید جهانی خرما محسوب می‌شود. 2- ساختار تجارت جهانی گویای آن است که ساختار صادرات جهانی خرما از انحصار چندجانبه بسته به انحصار چندجانبه باز تغییر یافته و از قدرت انحصاری صادرکنندگان جهانی خرما کاسته شده و در مقابل ساختار واردات جهانی خرما از انحصار چندجانبه پیروی کرده و بر قدرت انحصاری واردکنندگان جهانی خرما افزوده شده است. مقایسه ساختار صادرات و واردات جهانی خرمان نشان می‌دهد که انحصار از آن خریداران (واردکنندگان) خرما است تا صادرکنندگان آن. 3- ساختار صادرات خرمای ایران به واردکنندگان آن محصول گویای آن است که واردکنندگان خرما از ایران از ثبات نسبی برخوردار نبوده‌اند و طی سالهای 68-1358 پیوسته از قدرت چانه‌زنی ایران در میان واردکنندگان خرما کاسته شده و اما طی سالهای 83-1368 به خصوص در برنامه‌های اول و سوم توسعه با ورود تعداد زیادی کشور به جمع واردکنندگان از قدرت انحصاری آن کشورها کاسته شده و غالباً عمده واردکنندگان خرما از ایران، کشورهایی هستند که به صادرات مجدد آن اقدام می‌کنند. 4- و در پایان تعداد 29 کشور که ویژگی‌های بازار هدف خرمای صادراتی ایران را دارند، به‌عنوان بازارهای هدف خرمای صادراتی ایران معرفی شده‌اند.