تکنولوژی های پیشرفته در زمینه ی تشخیص عوامل بیماری زا در مواد غذایی : کاربردهای متداول و چشم انداز آینده

میکروارگانیسم ها مهمترین عامل فساد مواد غذایی و همچنین بیماری های ناشی از آن هستند. توانایی تشخیص عوامل بیماری زا و سموم آن ها نکته ای اساسی در جهت حصول اطمینان از سلامت و کیفیت منابع غذایی ما محسوب می شود. روش های قدیمی به عنوان روش استاندارد تا حد بسیار زیادی به استفاده از محیط های کشت مناسب وابسته اند. در این روش ها از محیط های اختصاصی جهت افزایش رشد ارگانیسم (های) مورد نظر و ممانعت از رشد سایرین استفاده می شود. این روش ها اگر چه دقیق است اما روشی وقت گیر و هزینه بر بوده و برای آزمایش نمونه های جامد عمدتا به رقیق سازی نیاز دارند که در نهایت از غلظت باکتریایی در غذاها می کاهد. یک سیستم جداسازی مطلوب باید دارای ویژگی و حساسیت بالایی باشد؛ سریع به جواب برسد؛ قابلیت رسیدن به تولید انبوه داشته باشد؛ مراحل آماده سازی نمونه در آن آسان و مختصر باشد؛ دگرگونی نمونه ها به حداقل ممکن برسد و امکان آنالیز مداوم اطلاعات را فراهم کند. در دهه اخیر تکنولوژی های زیادی برای تشخیص و شمارش میکروارگانیسم ها سموم آن ها در مواد غذایی ایجاد شده است . آزمایشات میکروبیولوژی مواد غذایی با استفاده از روش های سنتی از 65 درصد در سال 2005 به 60 درصد در سال 2008 کاهش یافته و در مقابل ، روش های سریع از 36/5 درصد در سال 2005 به 40 درصد در سال 2008 افزایش یافته است . روش های سریع را می توان به 3 گروه عمده تقسیم نمودکه عبارتند از: 1- آزمایشات مبنی بر روش های سنتی ، 2- روش های مبنی بر آنتی بادی و 3- روش های مبنی بر اسید نوکلئیک. گروه اول شامل روش هایی نظیر سنجش ATP، محیط های کروموژن، فلو سیتومتری، روشهای امپدومتری و روش های بیوشیمیایی مینیاتوری می باشد. ایمیونوآگلوتیناسیون، ایمیونوپرسیپیتیشن ، ایمیونوفلورسانس و الایزا نمونه هایی از گروه دوم محسوب می گردد و گروه سوم شامل PCR، RFLP و هیبریدیزاسیون DNA می باشد. یافته های اخیر و رشد سریع در زمینه نانوتکنولوژی منجر به شکل گیری دیدگاهی منحصر به فرد در زمینه ی جداسازی عوامل بیماری زا و سموم آن ها در غذاها شده است اما با این حال هنوز ایجاد روش هایی برای حذف مرحله غنی سازی و دستیابی به نتایج real time و همچنین روش های با قابلیت آنالیز چند منظوره نیازمند تحقیقات بیشتر بوده و دستیابی به چنین سیستمی مستلزم تلاشی یکپارچه میان شیمیدان ها، مهندسان، زیست شناسان مولکولی ، میکروبیولوژیست های ( کلینیکی ، محیط زیست و میکروبیولوژیست های مواد غذایی )، ومحققان صنایع غذایی است .

Keywords:

تشخیص عوامل بیماری زا , روش های سنتی , روش های سریع