علل توجیهی تحولات عدول از کیفر حبس در قوانین یک سده اخیر (از قانون 1304 تا 1392)

مجازات حبس به منزله یک مجازات اصلی، از نیمه دوم قرن هجدهم به عنوان یک واقعیت گریزناپذیر درنظام های کیفری بسیاری از کشورها وجود دارد. هرچند در سیر تحول نظام مجازات شاهد تحولاتی دررویکرد به فلسفه مجازات حبس و چگونگی اجرای بهتر آن هستیم، ولی پس از جنگ دوم جهانی، تحتتاثیر اقدامات جنبش دفاع اجتماعی در زمینه رعایت و احترام به حقوق بشر حق آزادی که پس از حقحیات یکی از اساسیترین حقوق بشر محسوب می شود، جایگاه خود را پیدا کرد و بر همین مبنا چهارچوبروابط قوای حاکم بر شهروندان باز تعریف شد. در ایران، با وجود کوشش ها و هزینه ها در جهتروش های اجرایی بهتر و صحیح تر مجازات حبس، در دستیابی به اهداف پیش بینی شده در قوانین ومقررات (اصلاح و بازپروری و بازسازگاری) ناموفق بوده است. به همین دلیل، در سال های اخیر تحت تاثیرتوصیه های سازمان ملل متحد و تجربه موفق و کشورهای دیگر و نیز به دلیل ناکارآمدی برنامه های اصلاحو درمان در ایران و به ویژه نگرش رییس قوه قضاییه به مساله زندان در فقه، تلاش هایی به منظور تحدیدموارد استفاده از مجازات حبس و متنوع کردن مجازات ها در چهارچوب سیاست حبس زدایی صورت گرفتهاست. در سال های اخیر به جهت افزایش جمعیت کشور و پیامدهای منفی آن سیاست های مناسب جهتحبس زدایی و کاهش جمعیت کیفری زندان تدابیر مناسبی اتخاذ گردیده است. در قانون مجازات اسلامی1392، علاوه بر این که وضعیت جایگزین های سنتی از جمله تعلیق اجرای مجازات و آزادی مشروطبهبود یافته است، جایگزین های نوین (حبس خانگی، خدمات عام المنفعه، دوره مراقبت، جزای نقدیروزانه، جزای نقدی، محرومیت از حقوق اجتماعی) نیز پذیرفته شده است. لذ ا در این پژوهش با روشتوصیفی- تحلیلی به بررسی علل توجیهی تحولات عدول از کیفر حبس در قوانین یک سده اخیر (از قانون1304 تا 1392 ) پرداخته شده است.

Keywords:

حبس , مجازات های جایگزین حبس , گونه های سنتی , گونه های نوین