شهرسازی در عصر اول عباسی 132 ق تا 232 ق

اسلام که اساسا دینی شهرگراست و در شهر رشد و نمو یافته، خود موجد شهرهای جدید بوده یا در ساختار کالبدی شهرهای دوره قبل، تغییراتی ایجاد کرده است . واضح است که گسترش اسلام در سرزمین های اسلامی، به دلیل آمیختگی با تمدن های پیشرفته آن روز بخصوص ایران، به بارور شدن فرهنگ اسلامی منجر می شد و این فرهنگ، ضمن اثرگذاری بر سرزمین های اسلامی، از آن ها نیز تاثیر می گرفت. در این پژوهش از طریق بازخوانی و قرائت پویای اسناد و مدارک در دسترس و شرح و بررسی برخی از نظرات و دیدگاه ها به این نتایج رهنمون شدیم که در دوره اول عباسی عواملی همچون عامل قدرت و شرایط سیاسی، عامل مذهبی، موقعیت استراتژیکی تجاری، موقعیت جغرافیایی ، عامل اردوگاه ها و فتوحات نظامی،عامل دفاعی، فرقه های مذهبی و اصناف در شکل گیری و توسعه شهرهای این دوره نقش داشتند. بیشتر شهرهای ساخته شده در این دوره در زمان خلیفه منصور معتصم هارون و مامون ایجاد و توسعه یافتند. مسلمانان برای ایجاد پایگاه های مهم خارج از شبه جزیره، با تاثیر از مشاهدات و استعانت از معماران سرزمین های مغلوب ، بیشتر عوامل خود در نحوه ساختمان سازی و تزئینات شهرها، از دو سنت کهن بیزانس(کمتر) و ایران الهام گرفتند. با جدایی خلافت عباسی از مناطق غرب اسلامی و انتقال مرکز خلافت از دمشق به بغداد ، جریان گسترده ای از تاثیرات هنری ایران به راه افتاد .از این زمان به بعد تاثیر فرهنگ هلنی / رومی در شرق اسلامی در درجه دوم اهمیت قرار گرفت.

Keywords:

شهرسازی , معماری , عصر اول عباسی , بنیان های زندگی اجتماعی , فرهنگ اسلامی.