اهمیت آیین های نمایدن و ادبیات عامه در بازشناسی شخصیت امام رضا (ع)

فرهنگ و ادبیات آیینی ایرانی، ریشه در معتقدات دینی و پیوند عمیق عاطفی مردم ایران با معصومین (ع) عموما و امام رضا (ع) خصوصا دارد که به تبع آن فرهنگ و ادبیات عامه ایرانی نیز از این آبشخورهای ارزشمند و متعالی بهره مند شده است. تحلیل و تبیین آیین های نمادین و ادبیات آیینی رضوی عامه، علاوه بر تبیین پیوندهای آن با فرهنگ رضوی و شخصیت امام رضا (ع)، معتقدات و باورهای ما را نیز غنا و گسترش می دهد. آیین های نمادین و ادبیات عامیانه رضوی و کارکرد و برآیند آن، مانند: توسل جویی، هویت بخشی، انسجام یابی، همبستگی، کاستن از روزمرگی، ایجاد امید و شادی در میان نسل معاصر از منظر مولفه های تربیتی و ایجاد خودباوری بسیار مهم است؛ چون این کارکردها و آثار آن در تعمیم درک بهتر آموزه های دینی و گسترش آن در میان نسل های جوان نقش ویژه ای را ایفا می کنند. این مقاله که بر شیوه تحلیل محتوا مبتنی است، آیین های نمایدنی مانند: چاووشی خوانی، نصب علم، بستن شال و روسری، نذرها، جاسبزی، سوغاتی، کبوتر حرم، زیارت دادن پارچه و لباس و کفن و آجیل مشکل گشا، عقد پشت پنجره، دخیل بستن به پنجره فولاد، سقاخانه اسماعیل طلایی، انداختن نامه داخل ضریح و درخواست حاجات، جاورکشی حرم و بقاع متبرکه و اذکار و اوراد خاص و همکاری با خدام، گنبدنما، طواف مرده ها، طواف ماشین های زائران حتی اتوبوس های مسافری در گذشته ها و اکنون ماشین عروس، غبار، متبرک و تبرک غذای حضرت و نیز ادبیات آیینی عامه مانند: لالایی، مولودی خوانی، نوحه خوانی، کارآوا و ماشین نگاره های مردمی را که متاثر از فرهنگ رضوی هستند، بررسی و تبیین کرده و نشان داده است که شخصیت امام رضا (ع) با ویژگی های برجسته در فرهنگ و ادبیات عامه ایرانی متجلی شده و آن را آیینی کرده است.

Keywords:

آیین های ادبیات آیینی , ادبیات عامه , امام رضا (ع) , فرهنگ رضوی , فرهنگ عامه