بررسی نسخه شناختی هفده کتاب چاپ شده در اولین چاپخانه جهان ترک اسلام

رنسانس اروپایی در اوایل قرن هیجده میلادی، امپراطوری عثمانی را نیز تحت تاثیر قرار داد. این اثرگذاریموجب تحولاتی در طرز تفکر و سبک زندگی جامعه و حکومت شد. عصر لاله Lale Devri (1718-1730م.) که به رنسانس ترک نیز معروف است و با سلطان سلیم سوم آغاز شده بود، سرآغاز تحولاتی شگرف شد که یکی از آنها تاسیس چاپخانه در جغرافیای جهان اسلام بود.نخستین چاپخانه جهان اسلام، به همت ابراهیم متفرقه ، نومسلمان مجاریتبار و با همراهی شخصی بنام سعید چلبی ، با حمایت صدر اعظم ابراهیم پاشا و حکم امپراطور وقت عثمانی، سلطان احمد سوم ، در سال 1726 در استانبول ایجاد شد. این چاپخانه در منابع مختلف عناوین متفاوتی همچون: دارالطباعه ماموری ، دارالسعاده ، ابراهیم متفرقه طبعی ، متفرقه مطبعه سی ، مطبعه عامره ، دولت مطبعه سی و المامور مطبعه سی داشته است. ابراهیم متفرقه در این چاپخانه تا آخر زندگی پرثمر خود توانست 17 کتاب در 23 مجلد و 13200 نسخه، چاپ و منتشر نماید. کتابهای منتشر شده در این چاپخانه به ترتیب عبارتنداز: 1. کتاب لغات وانقولو ترجمه صحاح جوهری، 2. تحفه الکبار فی اسفار الابحار، 3. تاریخ سیاح، 4 . تاریخ هند غربی یا آمریکا، 5 .تاریخ تیمور گورکان، 6. تاریخ مصر قدیم و مصر جدید، 7. گلشن خلفا، 8 . گرامر زبان ترکی، 9. اصول الحکم فینظام الامم، 10 . فیوضات مغناطیسیه، 11 . کتاب جهاننما، 12 . تقویم التواریخ، 13 . کتاب تاریخ نعیما، 14 . کتابتاریخ راشد، 15 . کتاب تاریخ عاصم، 16 . احوال غزوات در دیار بوسنا، 17 . کتاب لسان العجم المسما به فرهنگشعوری. در این مقاله ضمن مروری کوتاه به زندگی و زمانه ابراهیم متفرقه و چاپخانه او، تک تک هفده کتابمنتشر شده در نخستین چاپخانه اسلامی، بصورت توصیفی و تحلیلی بررسی می شود.

Keywords:

چاپخانه , جهان ترک , جهان اسلام , ابراهیم متفرقه , کتاب چاپی