فلسفه ضرورت حجاب با منابع معتبر فقهی از دیدگاه مهدی سلمانی

بحثی کامل و جامع در مورد بحث حجاب شرعی با روایت منبع معتبر متاسفانه بعضی از علما گفته اند که : ۱. دلیل قطع نزولات آسمانی وضعیت افتضاح حجاب است/ ۲. وقتی وارد برخی مکان ها می شویم، انگار در یک کشور اسلامی زندگی نمی کنیم / در ادامه او وضعیت حجاب را افتضاح خواند یکی از دلایل کم شدن برکات زندگی و قطع شدن نزولات آسمانی را همین موارد برشمرد/ ۳. اگر حجاب برود، عفت و حیا هم از بین می رود
✍مهدی سلمانی
( پژوهشگر مسائل دینی و مذهبی و فعال فرهنگی هنری )
مورد فقهی و دین :
« ۱ » مضمون کلی حرف ایشان این بود که : بی حجابی عامل قطع باران! وقتی بی حجابی میشود، بارون ها قطع میشود ! در صورتی که بنده در روایات گشتم و جست و جو کردم ، همچین چیزی را نیافتم ! اشکالی ندارد بنده پیدا کردم و نشان خواهم داد که چه عواملی باعث میشود کمبود بارش رخ دهد.+ امام صادق (ع) و امام باقر (ع) فرمودند که ۲ چیز است که باعث میشود باران نبارد : ۱. فساد و خیانت قاضی ها و دادگستری ها ۲. ظلم رئیس ها و بالادستی هااین هاست که باعث میشود که باران نبارد ، نه بی حجابی و لختی و عریانی و... اگر به بی حجابی بود پس الان در خارج و اروپا باید از تشنگی تلف میشدند ، پس چرا در اروپا بارندگی زیاد است؟ اگر میخواهید باران بیاید ، دادگستری ها ، وکیل های خائن، قاضی های خائن و مسئولین خائن را اخراج کنید.« ۲ » : خیر ، در جامعه اسلامی زندگی نمیکنیم ! اگر بنا به اسلامی بودن بود ، نباید دزدی و اختلاس و ربا و زنا و هزاران چیز دیگر می بود : ۱. خود رهبری هم گفتند که جامعه ی اسلامی و دولت اسلامی نداریم ۲. خودمان هم در جامعه کنونی می بینیم که هیچ چیز اسلامی نیست! اگر شما از عالم غیب خبر داری به ما هم بگویید تا مطلع شویم!« ۳ » : حرف شما قیاس مع الفارق است ،( قیاس بدون داشتن حد وسط )+ رابطه حجاب با عفت و حیا ، رابطه ای مطلق نیست بلکه رابطه ای منه وجه است : ۱. بعضی با حجاب ها ، عفت و حیا دارند۲. بعضی با حجاب ها ، عفت و حیا ندارند۳. بعضی بی حجاب ها ، عفت و حیا دارند۴. بعضی بی حجاب ها ، عفت و حیا ندارند+ اولویت معلوم می کنه که شما بین دو تا چیز کدام را انتخاب کنید ، معلوم میشود که حیا مبناست . حیاست که ازش خروجی حجاب در میاد ، اما اگر آمدید تمام انرژی و تمرکز تان را گذاشتد برای یک مصداق و یا بر ظاهر بیرونی و ویترین ، از اصل غافل شدید ، چیزی را درست میکنید که ظاهرش را تا یه جایی نگه می دارید مثل عربستان سعودی که خانم ها با حجاب هستند ولی پشت صحنه ، هزار و یک مسئله است . ظاهر را می توانید تا یه زمانی درست کنید ولی در آمار سرچ اینترنتی می بینیم که بیشترین سرچ در سایت های (فلان) دومین کشور ، کشور ایران و دومین شهر ، شهر تهران ملت های جهان اسلام! دلیلش چیست ؟ چرا... . اینجا بحث مطرح می شه لذا اولا اگر از من سوال کنید اولا میگم حجاب مهم نیست که در اولویت باشد، بلکه حیا و عفاف است که خروجی آن حجاب است . اما نمی توانیم حکومتی را اسلامی بدانیم و طبق میل مردم و مسئولین عمل کنیم. باید از هر طریقی که درست باشد کوشید که قوانین خداوند سبحان را جاری کرد. کلمه حجاب اجباری ساخته ی دشمنه و کاملا غلطه زیرا که ما در فقه چیزی به عنوان حجاب اجباری نداریم ! شما ممکن است یک آدمی را پیدا کنید که بسیار با حیا اما به هزار و یک دلیل مثل اینکه تو فرهنگ و فضا و زندگیش این مظاهر از حجابو نداشته باشد ، حجابش به شکل مورد نظر ما تطبیق نمی کنه ، چون حجاب سبک زندگیه اما حیا خود دینه ، دقت کنید حجاب lifestyle است ، یه جایی رنگیه ، یه جایی مشکیه ، یه جایی دو تیکه ، یه جای سه تیکس ، یه جای چادر ایرانیه یه جایی چادر عربیه ، اینه سبک زندگی . دوستان راه را اشتباه رفته اید . برگردید به گفته های دین اسلام و امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام و پیامبر ص . هم در نهج البلاغه و هم در خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) به صراحت تاکید دارند : جلوی دزدی را بگیر تا حیا عفت درست بشه . در کتاب بحارالانوار می بینیم : « و ترک السرقه ایجابا للعفه »« ترک دزدی موجب عفت است »در کتاب زندگانی حضرت زهرا علیها السلام آمده است : « و ترک السرقه ایجابا للعفه » پس با توجه به این منابع می شود این گونه گفت که « انجام دزدی ، یکی از عوامل از بین رفتن حیا و عفت می شود »منبع :۱. بحارالانوار ج 29 ص 223۲. زندگانی حضرت زهرا علیها السلام(روحانی)، ص: 697در خبرها ، دیروز پریروز می خوندم که تو فلان بانک در هلند داره برای مسلمان ها وام بدون سود میدهند برای اینکه شرعا اشکال داره ، بعد ما اینجا همه ی بانکها مون دارن ربوی عمل می کنند بلااستثنا.... پس مشکل جای دیگریست ، خروجی اون عفاف و حیا و... میشه یه چیزی به اسم «حجاب» که تو فرهنگ های مختلف ، خرده فرهنگ ها ، فضاها ، محیط ها و جاهای مختلف فرق می کند و در اصل حجاب یک کلان پروژه فرهنگی است که جزو آن دسته از علوم انسانی هستند که خوب تعریف نشده است. اون چیزی که مهمه عفاف و حیاست و ما وقتی از حجاب حرف می زنیم اولویت های دیگری هم داریم ، بین حجاب و خانواده کدام مهم تر است ؟ دین ما اینو میگه ، رهبری اینو میگه ، واقعیت جامعه اینو میگه که اگر حالا یه خانم و آقایی به هم وفادار باشن به هم خیانت نمیکنن تو این اوضاع آشفته روز به روز بدتر ، با هم انس دارند ، شب رفتند پارک با هم غذا بخورند ، ظرف بردن، پیکنیک بردن ، فرش و زیرانداز انداختن دارن با هم مثلا غذا میخورن ، موی خانمه بیرونه این مصداق مشخص، بیشتر با دین فاصله داره یا یه خانومی که چادر سرش است و مو هایش هم اصلا بیرون نیست اما داره غیبت می کند؟کدامش به دین خدا نزدیک تر است ؟ تو روزگاری که روز به روز فساد داره بیشتر میشه تو اوضاعی که روز به روز خانواده بیشتر در معرض تهدیده ، تو روزگاری که همه شما می دونید ، کدوم به دین خدا نزدیک تره ؟ اینجا اولویت ها مطرح میشه که من بین این اولویت ها الان تمرکزم در اداره ی صدا و سیما ، در اداره ی وزارت ارشاد ، در هدایت جامعه ،در آموزش و پرورش ، در رادیو گفت و گو و ... . که مثال بارزش در نوجوانان هم سن خودم است حتی کمتر به خصوص دهه هشتادی و نودی ها.... خوردن مشروب روز به روز داره بیشتر میشه تو دبیرستان علنی ، تو دانشگاه علنی ، دیگر این را نمی شود انکار کرد ‼️ بعد میگویند حرام است و... ، بابا ما هم می دونیم حرامه ، حتی اون جوانی که مشروب میخوره هم میدونه خلافه قرآن است اما داره لج بازی میکنه به نوعی لج بازی سیاسی میکند ، چرا ؟ چون که آنقدر دروغ گفته شده ، حرف خودشان را فقط قبول دارند نه دیگری حتی مرجع تقلید! متاسفانه تدبیر و سیاست ما غلط بوده در این حوزه . شعری که در اینجا میتوان بیان کرد این است که: گر نه موشی دزد در انبار ماست
حاصل گندم چهل ساله کجاست
در مدرسه ای که بچه ها را به خاطر اینکه تو حیاط بازی کردن دقت کنید والله علی عظیم باید خون گریه کرد دختر داییم خودش به من میگفت : گفت می خواستند تنبیه مان کنند مجازات چی بود ؟ برو تو نمازخونه ، چهار رکعت نماز بخون ! از این فاجعه بالاتر ؟ کسی دوهزار شعور داشته باشه نمیگم ولی خدا باشه میگم دو هزار شعور داشته باشه از این فاجعه بالاتر نمیشه ، واقعا اون دختران تا آخر عمرشان از نماز چه تصوری خواهند داشت ؟ زجر و عذاب و مجازات و... اگر چیز دیگریست بسم الله بگویید... به قول تعبیر یکی از روایات که فرمود اگر پیامبر خدا دستور به حفظ حرمت اهل بیت داده بود ، بدتر از این می تونستن بکنند ، اما اگر ما قرار بود در کل این سی و هفت هشت سال تخریب کنیم اعتقاد مردمو به نماز و روزه و حجاب ، اعتقادات بدتر از این نمیشد که الان متاسفانه
بریم یکم دقیق تر و با سند و مدرک صحبت کنیم ؟
۱. امام رضا (ع) می فرمایند : هرگاه حاکمان دروغ بگویند باران نمی بارد.
منبع : میزان الحکمه جلد ۳ صفحه ۲۸۶
۲. حضرت رسول اکرم (ص) می فرماید : هرگاه کم فروشی شود، خداوند ایشان یعنی مردم را به خشکسالی و کمبود گرفتار می کند.
رسول خدا (ص) در حدیث دیگری می فرماید : همیشه امتم در خوشی و خوبی باشند تا زمانی که با هم دوستی کنند و بهم هدیه دهند و امانت را بپردازند و از حرام دوری کنند و از مهمان پذیرائی کنند و نماز را برپا دارند و زکات را بدهند، چون انجام ندهند گرفتار قحطی و خشکسالی شوند
منبع : جلد شانزدهم بحار الانوار صفحه ۲۵۱
۳. پیغمبر اکرم (ص) فرمود: هیچ مردمی عهدشکن نشدند مگر اینکه دشمن آنها بر آنها مسلط گردید و هیچ قومی ظلم نکردند مگر اینکه کشتار در بین آنها زیاد شد. و هیچ قومی از پرداخت زکات امتناع نکردند مگر اینکه از آمدن باران ممنوع شدند. در ما بین آنها عمل منافی عفت و فحشاء ظاهر نشد مگر اینکه در میان آنها مرگ مفاجات شیوع پیدا کرد. و هیچ قومی کم فروشی نکردند مگر اینکه به خشکسالی مبتلا شدند.
منبع : ارشاد القلوب - ترجمه طباطبایی صفحه ۲۸۳
۴. حضرت رسول (ص) فرمود: هر گاه زمامدار ستم کند باران کم میشود و هر گاه اهل ذمه را فریب دهند و نیرنگ بازی کنند دشمنانشان بر آنان آشکار گردد و هر گاه کارهای زشت و ناپسندید آشکار شود زمین لرزه ایجاد شود و هر گاه امر بخوبی و معروف و پیشگیری از محرمات کم شود محرمات مباح شمرده شود همانا گناه بجای ثواب و ثواب بجای گناه قرار گیرد بعد اندیشه کنند پس از فکر و اندیشه پشیمانی و بازگشت است
منبع : نهج الفصاحه - مجموعه کلمات قصار حضرت رسول (ص) صفحه ۱۹۷
۵. امام رضا (ع) فرمود: چون زمامداران دروغ پردازند باران قطع میشود، و چون سلطان ستم کند پایههای دولتش سست میگردد (و دولتش از چشم مردم میافتد)، و چون زکات داده نشود چهار پایان میمیرند.
منبع ۱ : امالی شیخ مفید - صفحه ۳۱۱
منبع ۲ : بحار الانوار – جلد ۷۰ - صفحه ۳۷۴- باب ۱۳۸
اما دو سوال مهم و اساسی که از بنده پرسیدند این بود که : ۱. آیا کشوری را داریم که برای پوشش ، قانون نداشته باشد ؟ دلیل کشورهای دیگر برای این قانونگذاری چیست ؟ ۲. روزانه هزاران نفر از چراغ قرمز رد میشوند ، آیا باید در قانون راهنمایی و رانندگی تجدید نظر کرد ؟
پاسخ بنده به این دو سوال مهم این است که :
تقریبا همه ی کشورها قانون پوشش دارند . قانون باید با حقوق اولیه و اساسی انسان ها مغایرت نداشته باشه و مقبولیت و پذیرش هم داشته باشد . رد شدن از چراغ قرمز حقوق اولیه و اساسی مردم را نادیده می گیرد و قوانین آن مورد پذیرش مردم است . قانون شکنی در آن بسیار کم است و مردم آن را رعایت میکنند . اما الزام بر حجاب اجباری مساله دیگری است و حتی فقها در طول تاریخ روی آن اجماع ندارند ... . فهم و برداشت از یک متن چه ادبی یا دینی باشد به پیش زمینه های ذهنی بسیار مرتبط است فلاسفه سعی می کنند پیش زمینه ذهنی و سخن عالمان دیگر را از ذهن پاک کنند و با مواجهه با متن البته با مقدمات و دانشی که دارند نظر دقیق را کسب کنند در قرآن کریم در مورد واجب بودن حجاب آیه داریم اما در مورد این که ما می توانیم این واجب را بر دیگران به صورت اجبار حمل و تحمیل کنیم چیزی دیده نمی شود درست مثل نماز که می فرماید اقم الصلاه نماز را به پادار هیچ جا نگفته که اگر کسی نماز نمی خواند او را اجبار به این کار بکنید حتی فرزند خودمان را مجاز نیستیم اجبار به نماز کنیم که ستون دین است . (نکته ای را بنده تذکر دادم که چرا حجاب را اجباری میکنید ! اما نماز را نه ، غیبت را نه ؟ مگر اینها ضروریت ندارد ؟ در حواب بنده گفتند که نماز ، بعد فردی دارد اما حجاب یک بعد فردی که مربوط به خود و دیگری بعد اجتماعی! « بله درست است اما سوال مهم اینجاست پس چرا یک روایت تاریخی نیست از دوران حکومت امیرالمومنین حضرت علی ع و پیامبر ص که حجاب را امری عمومی بدانند و با بی حجابی برخورد داشته باشند ، هیچ مورد فقهی ، تاریخی نداریم ، در جلو تر با روایت امام صادق ع مشخص می شود ، اما یک مسئله ای در متون فقهی ما آمده که گفته است: حجاب واجب و ضروری شرعی است اما اجباری نیست. مرور بر مطلب اول : رابطه ی حجاب و عفاف یک رابطه ی منه وجه است ، نه مطلق!!! روحانیت باید بپذیرد که وقتی ادعا می کند لباسش لباس پیامبر است، یعنی معیارش را یک معیار کامل قرار داده و همین را به مثابه معیار نقد دست مردم می دهد. کسی که غنیمت می برد باید غرامت هم بپردازد. شما وقتی که این لباس را منتسب به انسان کامل می کنید، تلویحا این را به مخاطب تان گفته اید که معیار نقدتان هم باید کامل باشد. متاسفانه الان به طور عمده فضای غالب به صورت دوقطبی است و این گونه است که یا عده ای کاملا از حکومت دینی فارغ شده اند یعنی می گویند ما را اصلا با حکومت کاری نیست، یا این که توجیه گر هر آن چیزی شده اند که به حکومت و قدرت بازمی گردد. آیا اختلاس و دزدی مسئولان با استفاده ابزاری از دین ، باعث گمراهی و کنار گذاشتن دین و اعتقادات نوجوان و جوانان و حتی بزرگسالان نشده است؟ من به عنوان یک نوجوان و پژوهشگر و محقق مسائل دینی حق اظهار و بیان نظر دارم گرچه بعضی ها میتوانند قبول نکنند به هر دلیل (ممکن است تحلیل بنده هم اشتباه باشد زیرا انسان ها ممکن الخطا هستند و بعضی ها معتقدند در این زمانه واجب الخطا... و به شما می گویم که حجاب یک ضرورت شرعی است. ضرورت شرعی هم از دیدگاه فقهی یک «دعوت» است؛ یعنی می گوید که تو اگر می خواهی دین دار باشی، لازمه این دینداری رعایت این حدود است. در اصل دینداری اجبار نیست، چطور در فرعش می تواند اجبار باشد؟! این تناقض را کجا باید برد؟! حجاب از نظر دینی ضروری است ولی اجباری نیست و حتی اگر کسی پیدا شود که روی برخی مبانی خاص اجتهادی، فتوایش چیز دیگری باشد٬ نهایت این است که از استنباط فقهی خود می تواند خبر بدهد ولی هرگز نمی تواند اجباری بودن را بر گردن دین بگذارد. آن وقت اگر توسط دستگاه های قانونگذار جنبه قانونی و الزامی پیدا کرد، کسی آن را نقد کند، قانون را نقد کرده، این دیگر نقد شریعت و نقد دین نیست. الان می گویند هر کسی حجابش را رعایت نکرد ، عفت عمومی را نقض کرده است زیرا حجاب امری عمومی است . بسیار خب برای دیگران را نمیدانم ، اما برای بنده با این سخن شبهه به وجود آمد که پس چرا فقه ما چیز دیگری میگوید ؟ در متون فقهی ما آمده است که آن چیزی که باعث عفت نقض عمومی میشود ، تبرج است . تبرج یعنی عریانی یعنی کسی خودنمایی کند و بدن خود را به نمایش بگذارد ! اما غیر از بی حجابی است زیرا یک نفر میتواند حجابش را رعایت نکند اما متبرجانه نباشد و عفت عمومی را نقض نکند . در آمریکا هم همینطور است یعنی اگر خانمی بخواهد با لباسی تحریک آمیز وارد قهوه خانه شود ، پلیس او را دستگیر میکند . احترام به دیگران و توهین نکردن به دیگران امری عمومی است پس حق مجازات داریم اما حجاب از این بحث جداست زیرا که امری فردی است ، اگر عمومی بود باید یک مورد برخورد با بی حجابی ها را در حکمرانی امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام و پیامبر ص و در روایت امام صادق ع میبود که نبوده است . پس این جمله ای که میگویند : بی حجابی بنیان های خانواده را متزلزل و نابود می کند ، به نظر میرسد این جمله صحیح نیست زیرا که آن بی حجابی نیست ، تبرج است ! و اروپایی ها حق دارند بگویند که وضع تبرج در ایران خیلی بد تر از اروپاست زیرا که برخورد های به شدت بدی شد که نباید میشد و این بدتر ، تبدیل به عکس امر به معروف و نهی از منکر شد یعنی هر کسی الان میخواهد اعتراض کند ، اعتراض خود را با بی حجابی نشان میدهد و این متاسفانه به لج بازی سیاسی تبدیل شده است . آیت الله بروجردی به مرحوم آیت الله حق شناس گفته بود: «یادت باشد که هیچ تلاش نکن مردم را مومن بکنی، فقط کاری کن که از ایمانشان کم نشود! همین که در این لباس باشی و بتوانی حرمت و اقتضائات آن را حفظ کنی دین مردم هم حفظ می شود. همین قدر که از ما رفتار و کرداری سر نزند که از داشته های مردم کم شود، کافی است». به نظر میرسد که اگر قرار باشد بدون وجود دلیل روشن از کتاب وسنت وسیره نبوی ، مردم را جبر به واجبی مثل حجاب کنیم به طریق اولی باید ملت را مجبور به نماز هم نمود چون عمود خیمه دین است و نهی کننده از فحشا ومنکر"ان الصلاه تنهی عن الفحشاء والمنکر ". خداوکیلی دست از سر دین این ملت بردارید که از سر لجاجت شما دارند بی دین میشوند کمانکه نتیجه بسیار بدی دارد، مسئله این است که ما می توانیم به حجاب اعتقاد کامل داشته باشیم همینطور که اعتقاد کامل داریم اما بحث ما بر سر ضرورت الزام و اجبار حجاب است که بسیاری از فقها این را نمی پذیرند و می گویند در زمان غیبت ما اجازه این کار را نداریم. آخرین خطبه پیامبر اسلام قبل از رحلت به روایت حجت الاسلام خدادادی اینگونه بود که : ای کسانی که بعد من به نام دین بر مردم حکومت خواهید کرد، مبادا مردم را به نام دین به فقر بکشانید که چنین فقری که جیب انسان ها را به نام دین خالی میکند، موجب کفر به دین خواهد شد ؛ آقای فلانی تو با عبا و عمامه بلایی بدتر از آتش نمرود که بر سر حضرت ابراهیم آورد تو بر سر این ملت آوردی تو مردم را بیچاره کردی . تو نباید از دین صحبت کنی دین مگر فقط حجاب و نماز است تو با اسم دین مردم را زمین گیر کردی و عده ای هر روز شکم هایشان بزرگتر و گردن هایشان کلفت تر می شود و مردم ضعیف تر... .
یک مثال راحت و ساده را بیان میکنم : زیان رساندن به بدن در دین اسلام "حرام" است. با هر وسیله ای که باشد. { کل مضر حرام } تا آنجا که در انجام واجباتی مثل نماز و روزه اگر فقط "احتمال" آسیب وجود داشته باشد، آن واجب "حرام" می شود. یک اصل کلی هم برای فقها مطرح است که هر چیزی که محرز بشود که برای جسم انسان مضر است - ولو هیچ دلیلی از قرآن و سنت نداشته باشد - قطعا حرام است. در کنار حرام بودن آسیب زدن به بدن خود، زیان رساندن به جسم دیگران هم حرام و مشمول قصاص یا پرداخت دیه خواهد بود. پس حفظ بدن "واجب" است یعنی "قانون موکد اسلام" است. طبق گزارش خبرگزاری تسنیم سالانه ۸ میلیون نفر بر اثر استعمال دخانیات جان خود را از دست می دهند. که ۷ میلیون نفر مستقیما مصرف کننده هستند و ۱ میلیون نفر هم صرفا در معرض دود دخانیات قرار گرفته اند. حال به این مسئله بنگریم : اگر تاکید دلواپسان بر واجب بودن حجاب است که حفظ بدن هم واجب است. اگر تاکیدشان به بعد اجتماعی آن است و ضرر و زیانش برای سایرین که آمار کشتار سیگار چند میلیون نفر و بی حجابی صفر است! اگر تاکیدشان بر قانون است و رعایت آن، که رعایت قانون اسلام ارجح بر هر قانون دیگری ست. در نهج البلاغه روایتی از امیرالمومنین امام علی علیه السلام که با اصحاب خود نشسته بود که زنی زیباروی از کنارشان گذشت. چشم های همه به او خیره گشت. امیرالمومنین امام علی علیه السلام فرمودند: ((چشمهای این نرینگان، حریصانه می نگرد و این نگریستن، مایه تحریک آنان است. هرگاه یکی از شما، زنی را دید و از او خوشش آمد، با همسر خود آمیزش کند؛ زیرا که او نیز زنی همانند همسر خود اوست.))
منبع: نهج البلاغه، الحکمه ۴۲۰
این روایت، چند نکته دارد که خدمتتان عرض میکنم : ۱) امیرالمومنین، در کنار اصحاب خود بودند نه میان مردم عادی. در میان اصحاب ایشان، انسان های پاک و وارسته و کم نطیری وجود داشتند. ۲) در روایت، اشاره شده همه اصحاب، خیره به صورت آن زن شدند. زنی که چنین توجهی از چنان اصحابی جلب می کند، قطعا از حجاب عرفی جامعه (که درباره کیفیتش بین مورخین و فقها اختلاف وجود دارد) فاصله زیادی داشته است. ۳) بر خلاف رویه ای که می شناسیم، امیرالمومنین نه تنها تذکری به آن زن نمی دهند، بلکه به اصحاب خود تذکر می دهند که: ((برادرم نگاهت!)) بدون اینکه به آن بانو بگویند ((خواهرم حجابت!)) میان این ((علی)) که در نهج البلاغه و تاریخ خاک می خورد، تا آن ((علی)) که به نامش هر چه می خواهند می کنند، فاصله ای است مافوق تمام فاصله ها. حالا بنگریم به حکم فقهی نگاه به موی زنان مسلمان بی حجاب : فتوای فقهای شیعه حرام بودن نگاه به موی زن مسلمانی است که مقید به حجاب و پوشش سر خود است. بدین معنا که اگر مثلا زن مسلمانی در محیطی خصوصی و یا ناخودآگاه بدون حجاب باشد، مردان مجاز به نگاه به موی او حتی بدون قصد شهوت نیستند. البته این حکم در مورد زنان مسن و سالخورده که در مظان ازدواج نیستند، صدق نمی کند، چرا که آنها اساسا به تصریح قران (نور/ 60) ملزم به حجاب نبوده و می توانند بدون روسری و پوشش سر باشند. اما در این باره فتوای نسبتا مشهور دیگری وجود دارد که نگاه به موی آن دسته از زنان مسلمانی که خود تقیدی به حجاب ندارند و اگر مورد تذکر و نهی از منکر قرار بگیرند، اعتنایی نمی کنند، بدون قصد شهوت جایز است. بر این اساس بر مردان مسلمان لازم نیست که در مواجهه با زنان مسلمان شل حجاب یا بی حجاب از نگاه به موهای آنان چشم برگیرند و روی برگردانند. همان طور که در مورد زنان غیر مسلمان اعم از اهل کتاب و یا خداناباوران نیز چنین است. از جمله فقهای سرشناس شیعه که چنین فتوایی دارند عبارتند از :
۱. ملا احمد نراقی، مستند الشیعه فی احکام الشریعه؛ ج 16، ص 60
۲. سید محسن حکیم، منهاج الصالحین، ج 2، ص 275
۳. سید ابوالقاسم خویی، همان، ج 2، ص 259
۴. محمد اسحاق فیاض، همان، ج 3، ص 11
۵. جواد تبریزی، همان، ج 2، ص 333
۶. سید علی سیستانی، همان، ج 3، ص 14، المسائل المنتخبه، ص 398
۷. ناصر مکارم شیرازی، استفتاءات جدید؛ ج 2، ص 350
۸. آیت الله خمینی (تحریر الوسیله؛ ج 2، ص 244) و آیت الله سید محمد رضا گلپایگانی (وسیله النجاه ج 3، ص 149) نیز با ملاحظه ای همین فتوا را دارند. مبنای این فتوای فقهای شیعه روایتی معتبر از امام صادق علیه السلام است که در دو منبع معتبر حدیثی شیعه با اندکی تفاوت در واژه ها آمده است. یکی کتاب من لایحضره الفقیه شیخ صدوق (من لا یحضره الفقیه ؛ ج3 ؛ ص469) و دیگر کتاب کافی کلینی (الکافی ج5، ص: 524). این روایت حاوی این نکته و تعلیل صریح است که هر زنی چه مسلمان و چه غیر مسلمان اگر در برابر تذکر و نهی از بی حجابی، توجهی به هر دلیل نمی کند، نگاه مردان نامحرم به موی او حرام نیست. از برخی روایات دیگر چنین فهمیده می شود که حجاب به دلیل آن که برای زنان، احترام و حریم ایجاد می کند واجب شده است و بدینوسیله زنان از تعرض نگاه مردان در امان می مانند، حال اگر زنی مسلمان یا غیر مسلمان به هر دلیلی نخواسته باشد چنین حریمی را برای خود ایجاد کند، در این صورت نگاه مردان به او البته بدون قصد شهوت حرام نخواهد بود. (آیت الله منتظری، دیدگاهها، ص 572) این روایت معتبر از امام صادق علیه السلام که می گوید نگاه غیر شهوانی به موی زنان مسلمان بی حجاب اشکال ندارد. عموم فقها بر اساس این روایت فتوا به عدم حرمت نگاه به موی زنان مسلمانی داده اند که مایل به پوشش موی خود نیستند. متن و آدرس روایت : روی الحسن بن محبوب عن عباد بن صهیب قال سمعت ابا عبد الله علیه السلام یقول: «لا باس بالنظر الی شعور نساء اهل تهامه و الاعراب و اهل البوادی من اهل الذمه و العلوج لانهن اذا نهین لا ینتهین » (من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۴۶۹)
در این روایت رسما اعلام شده است که نگاه کردن به موهای زنان مسلمان (علاوه بر غیر مسلمان) که خود مایل به پوشیدن آن نیستند، برای دیگر مسلمانان بدون قصد شهوت، مجاز است .
و اما «حجاب، درچالش عبور از فقه به قانون» از دیدگاه حقوقی ،قضایی و فلسفی : سوال مهم : آیا حجاب را از یک حکم فقهی و الزام شرعی می توان به قانون رسمی و الزام حکومتی تبدیل نمود؟ در اینجا پذیرفته ایم که: مقدمه اول : پوشش سر برای زنان مسلمان واجب است. مقدمه دوم: دولت اسلامی مسئولیت اجرای احکام اسلامی را دارد. نتیجه : ولی استدلال کرده ایم که تکلیف حجاب برعهده زن مسلمان است و اسلام در این خصوص، مسئولیت را برعهده دولت اسلامی قرار نداده است. یعنی این "حکم شرعی"، ظرفیت "قانون شدن" ندارد.
مورد حقوقی :
جناب آقای محسن برهانی حقوقدان پایه یک دادگستری از دیدگاه حقوقی می گویند که : هیچ گناهکاری گناه دیگری را بر دوش نمی کشد. در این قانون شخصی را مجازات کردید که جرمی انجام نداده. کسی که رانندگی می کند چه می داند خانم پشت سرش حجابش افتاده یا نه.چرا مجازاتش می کنید؟ «تعزیر امر مباح»؛ قانونگذار دراین قانون امر مباح را تعزیر کرده. اینکه یک مردی الان آستینش را بالا بیاورد طوری که کتفش دیده شود،حرام است؟ طبق این قانون از سال آینده در مناسک حج باید پلیس در فرودگاه بایستد مردان حاجی که پیاده می شوند را مجازات کند. اگر فقهای شورای نگهبان واقعا خواستند طبق فقه عمل کنند باید این قانون را رد کنند . حاکمیت اجازه رفتارهای غیرقانونی برای مقابله با بی حجابی را ندارد : ۱. حقوقدانان باید مدام حقوق ملت را یادآور شوند ۲. اجرای قانون به ضمانت اجرایی نیاز دارد ۳. حجاب امری فردی است ۴. فقها درباره اصل حجاب اختلاف دارند ۵. اصل حجاب بحث ندارد، موضوع بر سر نحوه مقابله با بی حجابی است ۵. ملت حق اعتراض به مصوبات را دارند ۶. نیروی انتظامی حق ارسال پیامک ندارد ۷. نیروی انتظامی فقط می تواند تذکر دهد ۸. ضابط حق توقیف خودرو افراد بی حجاب را ندارد ۹. ممانعت از حضور مردم در مترو جرم است ۱۰. پلمب مغازه ها به دلیل بی حجابی مشتریان، گروگان گیری حیات اقتصادی جامعه است ۱۱. رعایت حجاب خریدار، چه ربطی به صنف دارد؟ ۱۲. واحدهای صنفی پلمب شده می توانند شکایت کنند ۱۳. ناهی از منکر جز تذکر وظیفه دیگری ندارد ۱۴. به دلیل رفتارهای غیرقانونی، بی حجابی افزایش یافته است
و مورد آخر که در مورد جغرافیای حجاب می گویند : پیامبر (ص)، از میان اعراب حجاز برخاست، در همان جغرافیا و با زبان همان مردم پیامش را رساند. کتابش قرآن مجید نیز به همین زبان ابلاغ و نوشته شد. بنابراین طبیعی و مبرهن است که درک پیامش برای اعراب ساده تر و فهم پذیرتر باشد. برخی مسلمانان و علمای اسلامی، حجاب زنان را قاعده، اصل، نص و حکم الله می شمارند. اگر چنین است، خوب است میزان تقید مسلمانان عرب و سپس دیگر مسلمین به این تکلیف خداپندار سنجیده شود. لطفا بنگرید: ۱- عربستان سعودی؛ این کشور زادگاه بعثت و گهواره خیزش پیامبر و اسلام است. ولی از 23 سپتامبر 2020, قانون حجاب اجباری در این کشور لغو شد. بر این پایه، زنان در همه جای عربستان، به جز مکه و مدینه می توانند با پوشش دلخواه عرف پسند ظاهر شوند؛ ۲- کویت؛ قانون حجاب اجباری در کویت وجود ندارد. بر پایه ماده22 قانون اساسی مصوب 1962, زنان و مردان از حقوق برابر برخوردارند و بنابراین خود می توانند پوشش خویش را تعیین کنند. چنان که در 2009, دادگاه عالی کویت، حکم داد که نمایندگان پارلمان مجبور به رعایت حجاب در صحن مجلس نیستند؛ ۳- مصر؛ قانون حجاب اجباری در این کشور نیست. در 1992 دولت مصر قانون با حجاب بودن کارکنان زن دولت را تصویب کرد، ولی کمتر از دوسال بعد ناگزیر به لغو آن شد. حتی بهار عربی و در پی آن انتخاب محمد مرسی نیز نتوانست حجاب را در این کشور اجباری کند؛ ۴- عراق؛ در عراق هم حجاب اجباری قانونی نیست. البته طی 2017, شورای استان کربلا با تصویب لایحه ای کوشید حجاب در کربلا را اجباری کند، ولی این لایحه توسط دادگاه عالی عراق لغو شد. هم چنین طرح 2023 برخی نمایندگان پارلمان عراقی، برای اجباری کردن حجاب در صحن مجلس رد شد؛ ۵- عمان؛ بر پایه ماده 18 قانون اساسی، مصوب 1996، هیچگونه حجاب اجباری در سلطنت عمان نیست. هم چنین طی 2008, زنان می توانند با پوشش دلخواه (عرفی) در دوایر دولتی ظاهر شوند؛ ۶- قطر؛ بر پایه ماده 19، قانون اساسی مصوب 1972, حجاب اجباری نیست. هم چنین بر پایه مصوبه 2015 دولت، زنان می توانند با پوشش دلخواه عرفی در اماکن دولتی ظاهر شوند؛ ۷- امارات؛ در این کشور نیز حجاب اجباری نیست. بر پایه مصوبات 2015 و 2020 دولت، زنان با پوشش دلخواه عرفی می توانند در اماکن دولتی و عمومی ظاهر شوند؛ ۸-اردن؛ برپایه ماده 17  قانون اساسی مصوبه 1946، زنان و مردان برابرند. حجاب اجباری نیست. طرح برخی نمایندگان مجلس طی 2023, برای اجباری شدن حجاب در مدارس، رد شد؛ ۹_ یمن نیز قانون حجاب اجباری وجود ندارد. در 1973, دولت یمن قانونی را تصویب کرد که حجاب زنان در اماکن دولتی را اجباری کرد. ولی  طی 1991، این بخشنامه لغو شد. از 2022, حوثی ها در نواحی تحت کنترل خود حجاب را اجباری کردند. ولی با اعتراضات مردم، این دستور در 2023 لغو شد؛ ۱۰- سایر دولت های عرب؛ در سوریه، الجزایر، بحرین، تونس، مراکش و سودان نیز قانون حجاب اجباری دیده نشد. ۱۱- دیگر کشورهای مسلمان؛ در میان هیچکدام از 57 کشور عضو همکاری اسلامی، از جمله آلبانی، جمهوری آذربایجان، بنگلادش، برونئی دارالسلام، جیبوتی، اندونزی، قزاقستان، قرقیزستان، مالزی، تاجیکستان، ترکمنستان،ترکیه، ازبکستان، گینه و سنگال نیز هیچ دولتی که حجاب را الزامی و اجباری کرده باشد، مشاهده نشد؛ ۱۲-ملت های تحت پوشش حجاب اجباری؛ با بررسی به نسبت خوب در جغرافیای حجاب، تا امروز 7 بهمن 1402 هجری- خورشیدی(27 ژانویه 2024) تنها دو ملت زیر پوشش حجاب قانونی یافت شد: جمهوری اسلامی ایران و امارت اسلامی افغانستان؛ البته از 2005 در استان خودگردان آچه اندونزی دولت محلی قانونی را مصوب کرده است که دختران و زنان بالای 12 سال، باید روسری بلندی که موهایشان را کامل بپوشاند، الزام آور دانسته و عدول کنندگانش به زندان، جریمه و بلکه شلاق خوردن، محکوم می شوند. ولی رئیس جمهور اندونزی 2023, وعده داده که در سال 2024, این اجبار لغو خواهد شد؛ ۱۳-بقیه جهان؛ در بقیه جغرافیای جهان، از جمله چین، هند، اروپا، امریکاهای شمالی، مرکزی و جنوبی، اقیانوسیه و روسیه نیز به قانون اجباری بودن حجاب برای زنان برخورد نکردم.