چکیده مقاله اسکوپوسی نقد اجتماعی نکاح در شاهنامه

نکاح متعه در داستان رستم و سهراب که از نظر فحوای تراژیک بارها مورد بررسی قرار گرفته، حائز اهمیت است. آنچه که این نکاح را مکروه جلوه می دهد، عدم تعهد است که پیامدهای آن خانواده و اجتماع را تهدید می کند.

هدف پژوهش، تعیین اثربخشی بر سرنوشت مولدان این نکاح است که پا به عرصه حیات می گذارند. آنچه بر اهمیت موضوع می افزاید، ازدواج رستم و تهمینه در مدت زمان آشنایی اندک بوده که سهراب مولد آن است و به ظاهر با عدم تعهد (گاموفوبیا) رستم همراه می گردد. این جستار از لحاظ هدف بنیادی تجربی و روش توصیفی به نوع علی است که نشان می دهد نکاح رستم و تهمینه از چه نوعی بوده و چه عواملی سبب پیش آمد و پیامدهای منفی آن شده است؟ 

مطابق یافته ها، نکاح آنها از نوع موقت و اوگ زن است که ازدواج با بیگانه، عاشقانه و برون همسری به حساب می آید. آن دو به طور یکسان در ایجاد تراژدی داستان نقش داشته اند. عواملی چون رخش بالاترین و هوا و بی خردی پایین ترین عامل شکل گیری این نکاح بوده اند. همچنین مسائلی چون گمان کمترین و مرگ بیشترین پیامد آسیب پذیری را داشته اند. 

کلیدواژه ها: نکاح متعه، عدم تعهد، رستم، سهراب، تهمینه. 

به کشتی گرفتن سخن بود دوش 

نگیرم فریب تو زین در مکوش

بسی گشته ام در فراز و نشیب

نیم مرد گفتار و بند و فریب

(فردوسی، 2، 1383: 335)