بررسی جایگاه بخش کشاورزی در اقتصاد ایران

با توجه به اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد کشور، در مطالعه ی حاضر، با استفاده از جدول داده- ستانده سال 1390 (آخرین جدول داده –ستانده موجود) اقتصاد ایران که توسط مرکز آمار ایران تهیه و تدوین شده است، جایگاه بخش کشاورزی از لحاظ اثرگذاری و ارتباط با سایر بخشهای اقتصادی کشور در قالب دو گروه 15 و 65 بخشی و با استفاده از نرم افزارهای Excel و نرم افزار آماری R، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که در اقتصاد 65 بخشی، بخش دامداری، مرغداری نسبت به 3 گروه ماهی گیری، زراعت و باغداری و جنگلداری از اهمیت بیشتری در اقتصاد برخوردار است. همچنین بررسی چهار گروه زیر بخش کشاورزی جدول 65 بخشی نشان می دهد که گروه دامداری، مرغداری، پرورش کرم ابریشم و زنبورعسل در رتبه 17 و جنگلداری در رتبه 22 قرار دارند. لذا این موضوع مبین این مطلب است که محصولات گروه دامداری و جنگلداری نسبت به سایر گروه های کشاورزی بیشتر به عنوان نهاده واسطه مورد استفاده قرار می گیرند و از این نظر می توانند در رشد و توسعه اقتصادی کشور تاثیرگذار باشند که نسبت به بسیاری از بخش های با ارزش افزوده بالای کشور، در وضعیت خوبی قرار دارند. از سوی دیگر بررسی اقتصاد 15 بخشی نشان می دهد که بخش کشاورزی در این رتبه بندی در جایگاه هفتم قرار داشته و از بخشهایی مانند برق، حمل و نقل و ذغال سنگ بالاتر است. همچنین بررسی شاخص پیشین نیز نشان می دهد که با در نظر گرفتن ارتباطات مستقیم و غیرمستقیم، بخش های خدمات عمده فروشی و خرده فروشی، آهن و فولاد و محصولات آن، مواد و محصولات شیمیایی و خدمات حمل و نقل جاده ای در رتبه های اول تا پنجم قرار دارند. از آنجائیکه این شاخص نشان می دهد چند درصد از محصولات بخش مورد نظر به عنوان کالای واسطه ای مورد تقاضای سایر بخش ها قرار می گیرد، لذا از بین گروه های زیر بخش کشاورزی، بخش زراعت و باغداری در رتبه نهم قرار داشته و از این حیث دارای اهمیت بیشتری در فرآیند رشد و توسعه اقتصاد کشور میباشند. طبق نتایج شاخص ضریب تکاثر بخش صنایع و معادن دارای بیشترین ضریب و کمترین ضریب متعلق به نفت خام و گاز طبیعی است. نتایج شاخص پراکندگی نیز نشان داد که کمترین مقدار شاخص پراکندگی پسین و پیشین به ترتیب مربوط به بخش انواع نان و ماشین آلات و همچنین خدمات مالی و بیمه و بانک است. بیشترین مقدار شاخص پراکندگی پسین و پیشین نیز متعلق به بخش آلومینیوم است.

Keywords:

بخش کشاورزی , جدول داده-ستانده , پیوند پسین و پیشین , شاخص ضریب تکاثر و شاخص پراکندگی