معرفی رقم جدیدزیتون(DD1) با قابلیت برداشت کنسروی و با میوه های بسیار درشت

زیتون ( Olea europaea L.) یکی از مهمترین محصولات باغی دنیا محسوب می شود به طوری که سطح زیر کشت بارور آن در دنیا بیش از 10 میلیون هکتار می باشد و هیچ کدام از محصولات باغی چنین سطح زیر کشتی را ندارند. محصول آن شامل روغن زیتون با تولید سالیانه حدود سه میلیون تن و میوه زیتون فرآوری شده (کنسروی) 2300 هزار تن می باشد. منشا دقیق زیتون مشخص نیست، ولی بر اساس آثار به دست آمده از فسیل های مربوط به 70-60 هزار سال قبل، کشت وکار آن در کشورهای حوزه مدیترانه به دوره قبل از میلاد باز می گردد تا آنجا که قدمت درختان با بیش از 5000 سال سن در لبنان و فلسطین و جزیره کرت در یونان گزارش شده است. در کشور ما نیز درختان زیتون خودرو با قدمت زیاد، بیشتر در رشته کوه زاگرس به ویژه استان های کرمانشاه، ایلام، کهکیلویه و بویر احمد و فارس به فراونی دیده می شود. بر همین اساس به منظور بهره برداری از منابع ژنتیکی زیتون کشور، طرح جمع آوری و ارزیابی ژنوتیپ های برتر بومی زیتون در 11 استان کشور اجرا گردید. در سال 1383 در قالب طرح شناسایی جمع آوری ژنوتیپ های زیتون کشور، ژنوتیپ DD1 در استان کرمانشاه منطقه دشت دیره شناسایی و جمع آوری گردید. تحقیقات بعدی در سال 1385 با کشت بیش از 110 ژنوتیپ در کلکسیون ایستگاه تحقیقات طارم ادامه یافت. به منظور بررسی انعطاف پذیری ژنتیک DD1 در شرایط آب و هوایی مختلف، آزمایشات سازگاری منطقه ای با انجام چند پروژه تحقیقاتی در ایستگاه های تحقیقات زیتون طارم و سرپل ذهاب، صفات رویشی و زایشی این ژنوتیپ همراه با ژنوتیپ های جمع آوری شده دیگر مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی ویژگی های رویشی نشان داد تاج درخت ژنوتیپ DD1دارای عادت رشد افراشته با تراکم متوسط و قدرت رشد متوسط تا قوی می باشد. دارای برگ ها بلند، باریک و به شکل سرنیزه ای وبه رنگ سبز تیره است.بررسی های فنولوژیک صفات زایشی نشان داد DD1 از نظر زمان رسیدن دیررس، سن باردهی آن زود بارده وزمان گلدهی آن میان گل و از نظر گرده افشانی خودناسازگار ارزیابی گردید. رقم در دست معرفی پر محصول تشکیل میوه ها در آن به دو صورت منفرد و یا خوشه ای است. این رقم دارای میوه های خیلی بزرگ با میانگین وزن 12-10 گرم ، حداکثر وزن 39/19 گرم است. ژنوتیپ DD1 از نظر اندازه میوه درمیان 200 رقم و ژنوتیپ موجود در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم و سایر ایستگاه های ایران در کشور منحصر به فرد است ، به طوری که بر اساس استاندارد IOC برای زیتون کنسروی، در میان 17 کلاس زیتون کنسروی جهان در رتبه سوم قرار دارد. طول میوه 34/30 میلی متر، قطر میوه 73/25نسبت طول به قطر 14/2 و حجم میوه 53/8 سانتی متر مکعب می باشد. شکل میوه قلبی شکل، نسبتا نامتقارن، موقعیت بزرگترین قطر میوه در مرکز، شکل مقطع عرضی میوه گرد، میوه تا حدودی نوک دار ولی نوک تیز نمی باشد. یک صفت متمایز کننده DD1 ویژگی خاص تغییر رنگ کامل میوه به رنگ قرمز در مرحله نهایی رسیدگی است. رنگ گوشت میوه سفید شیری می باشد و هیچ وقت سیاه رنگ نمی شود. نسبت گوشت به هسته خیلی زیاد (حدود 10)، اندازه هسته بزرگ و با میانگین وزن حدود14/1گرم، شکل هسته گرد، نوک دار ولی نوک تیز نمی باشد. درختان 9 ساله دارای میانگین 25 کیلوگرم در هر درخت میباشند. میوه دارای درصد روغن بالای60 درصد در ماده خشک می باشد. بر اساس استانداردIOC این رقم از نظر ترکیب اسید های چرب به لحاظ داشتن 75 درصد اسید اولییک در گروه ارقام با اسید اولییک زیاد تا خیلی زیاد قرار می گیرد و از مزیت های دیگر آن کم بودن مقدار اسید پالمیتیک در حد متوسط تا کم و اسید لینولییک آن در گروه کم قرار دارد. از نظر تکثیر با قلمه نیمه چوبی در شرایط میست دارای قابلیت ریشه زایی بالایی می باشد. با توجه به قدمت این درخت در منطقه دشت دیره بیانگر وجود مقاومت نسبی بالا در مقابل تنش های محیطی از جمله سرما و خشکی می باشد. البته در سرما زمستان سال 86 نیز در ایستگاه تحقیقات طارم در دمای 9- درجه هیچ آسیبی به نهال های یک ساله آن وارد نشد. میزان درآمد این ژنوتیپ در هر هکتار با توجه به عملکرد و ارزش محصول بالای آن بیش از سه برابر رقم زرد زیتون خواهد بود.کلمات کلیدی: زیتون، رقم، پومولوژی، عملکرد، وزن میوه، نسبت گوشت به هسته، اسید های چرب، ریشه زایی