ارزیابی مقاومت تعدادی از ژنوتیپ های گندم انتخابی از کلکسیون بخش تحقیقات غلات (کرج) نسبت به بیماری فوزاریوم سنبله در شرایط مزرعه ای گرگان

در این تحقیق، در سال اول 224 و در سال دوم 355 ژنوتیپ گندم ( 224 + 131 )انتخابی از بین 1700 ژنوتیپ موجود در کلکسیون بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر( کرج )که دارای خصوصیات زراعی نسبتا مناسبی بودند، جهت ارزیابی مقاومت نسبت به بلایت فوزاریومی سنبله گندم و دو بیماری مهم زنگ قهوه ای و سفیدک پودری در شرایط مزرعه ای گرگان مورد بررسی قرار گرفتند. برای اجرای آزمایش، پس آماده سازی زمین، بذور هر ژنوتیپ در دو خط به یک متر بر روی یک پشته زیر سیستم مه پاش(MistIrrigation)کشت شدند. ژنوتیپ ها در مرحله 50% گلدهی ( مرحله ی 65 از جدول زادوکس) با سوسپانسیون اسپور جدایه قارچ عامل بلایت فوزاریومی سنبله منطقه(Fusarium graminearum وF.culmarum) طی دو مرحله به فاصله 3 روز از هم مایه زنی شدند. ارزیابی ژنوتیپ ها نسبت به بیماری زنگ قهوه ای، در مرحله ی ساقه رفتن، با مخلوط اسپور جدایه ی قارچ عامل منطقه با پودر تالک انجام شد. ارزیابی مقاومت ژنوتیپ ها نسبت به سفیدک پودری با آلودگی طبیعی منطقه انجام شد. یادداشت برداری از واکنش ژنوتیپ ها نسبت به بلایت فوزاریومی سنبله، 3 هفته پس از آخرین مایه زنی با روش استاندارد، یادداشت برداری از بیماری زنگ قهوه ای و سفیدک پودری در مرحله شیری دانه ها ( مرحله 75 از جدول زادوکس) انجام شد. نتایج ارزیابی مقاومت دو ساله ی ژنوتیپ ها نشان داد که، 60 درصد آن ها از نظر درصد ظهور بلایت فوزاریومی سنبله واکنش نیمه حساس، 30 درصد حساس و 10 درصد واکنش نیمه مقاوم تا مقاومت نشان دادند، ولی از نظر شدت بیماری در ژنوتیپ ها، 30 درصد واکنش نیمه مقاوم، 33 درصد نیمه حساس و 37 درصد حساس بودند. درگروه بندی این ژنوتیپ ها از نظر شاخص بیماری، 21 درصد واکنش نیمه حساس، 26 درصد حساس، 31 درصد نیمه مقاوم و 22 درصد به عوامل بیماری مقاومت نشان دادند. نتایج واکنش این ژنوتیپ ها نسبت به نژادهای موجود عامل بیماری زنگ قهوه ای در این منطقه نشان داد که، 43 درصد ژنوتیپ ها مقاوم، 47 درصد کاملا حساس و 10 درصد آن ها در رده نیمه حساس تا نیمه مقاوم جای گرفتند. نتایج یادداشت برداری این ژنوتیپ ها نسبت به سفیدک پودری نشان داد که،17% واکنش مقاومت، 25 درصد آنها نیمه مقاوم، 27 درصد نیمه حساس و 31 درصد حساس بودند. بعد از تجزیه کل داده ها، 20 ژنوتیپ که دارای مقاومت نسبی قابل قبولی به هر یک از بیماری های مورد بررسی داشتند، به عنوان منابع مقاومت جهت انجام و بررسی های مولکولی ژنتیک مقاومت به واحد ژنتیک بخش تحقیقات غلات، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج معرفی شدند. واژه های کلیدی: بیماری های گندم، فوزاریومسنبله،زنگ قهوه ای، سفیدک پودری، مقاومت