گزینش ژنوتیپ های مقاوم گندم در آزمایش های یکنواخت مقایسه عملکرد مقدماتی و پیشرفته و ارقام و لاین های منتخب و بین المللی نسبت به لکه برگی سپتوریایی در سال زراعی 95-1394

بررسی واکنش ژنوتیپ های گندم نسبت به عوامل بیماری زا و انتخاب لاین های مقاوم یکی از اساسی ترین مولفه ها در تدوین برنامه های موفق اصلاح برای مقاومت به بیماری می باشد. در این پژوهش واکنش تعداد 1144 ژنوتیپ گندم مربوط به آزمایش های یکنواخت مقایسه عملکرد مقدماتی (PRWYT) و پیشرفته (ARWYT) اقلیم های چهارگانه و ژنوتیپ های انتخابی از مواد اصلاحی بخش تحقیقات غلات مربوط به سال زراعی 95-1394، مواد بین المللی و ارقام افتراقی نسبت به بیماری لکه برگی سپتوریایی در مرحله گیاه کامل با آلودگی مصنوعی در شرایط مزرعه ای گرگان و دزفول مورد ارزیابی قرار گرفت. کاشت بذر به صورت خطی روی دو خط یک متری به فاصله 30 سانتی متر انجام گردید. جهت تسهیل در توسعه بیماری در اطراف خزانه و بین هر 20 شماره بذر رقم شاهد محلی حساس به سپتوریا (تجن در گرگان و داراب2 در دزفول) کشت شده و در گرگان از سیستم آبیاری افشانه استفاده گردید. آلودگی مصنوعی خزانه در مرحله پنجه زنی با پراکنده کردن بقایای گیاهی آلوده جمع آوری شده از سال قبل و از مرحله پنجه زنی تا ظهور برگ پرچم در سه نوبت با مایه زنی سوسپانسیون 106 اسپور در هر میلی لیتر انجام گردید. شدت بیماری قبل از رسیدن دانه و زمانی که حداقل 4 برگ از هر بوته گندم زنده و سبز بودند، با ارزیابی واکنش ژنوتیپ ها در مقیاس دو رقمی 99-00 به روش ساری و پرسکات تغییر یافته توسط ایال و همکاران صورت گرفته و مواد در گروه های مصون (00)، بسیارمقاوم (14-11)، مقاوم (34-15)، نیمه مقاوم (44-35)، نیمه حساس (64-45)، حساس (84-65) و بسیارحساس (99-85) قرار گرفتند. نتایج به دست آمده از ارزیابی واکنش ارقام و لاین های مختلف گندم در گرگان نشان داد که به ترتیب 3 و 2% ژنوتیپ ها مصون و مقاوم، و 24 و 71% بقیه آن ها (جمعا 95%) نیمه حساس و حساس بودند. بر اساس نتایج حاصل از یادداشت برداری ها در دزفول 10% ژنوتیپ ها مصون بوده، و به ترتیب 5 و 85% بقیه ژنوتیپ ها (جمعا 90%) واکنش های نیمه حساسیت و حساسیت نشان دادند. با استفاده از نتایج این پژوهش، ژنوتیپ های گندم که در هر دو منطقه از مقاومت قابل قبولی برخوردار بودند، توسط به نژادگران جهت ورود به مراحل بعدی اصلاح یا معرفی رقم انتخاب شدند.واژه های کلیدی: ارزیابی مقاومت، سپتوریوز برگی، به نژادی، Zymoseptoria tritici، Septoria tritici، Mycosphaerella graminicola