بررسی اثر سطوح نیتروژن و رقم بر شاخص های کارایی نیتروژن و عملکرد کمی و کیفی چغندر قند در سیستم آبیاری قطره ای تیپ

پروژه حاضر جهت بررسی سطوح مختلف نیتروژن و رقم بر شاخص های کارایی نیتروژن و عملکرد شکر در سیستم آبیاری قطره ای نواری(تیپ)، بمدت دو سال(1392 و 1393) با استفاده از آزمایش اسپلیت بلوک(نواری) بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار، در مزرعه تحقیقاتی مهندس مطهری کمالشهر کرج و در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مغان اجرا شد. تیمارها شامل دو فاکتور، میزان نیتروژن با چهار سطحشامل: 1- شاهد و یا بدون مصرف کود نیتروژن ( مقدار موجود در خاک) ( n0) 2- حد بهینه (25 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) ( n1) 3-25 درصد کمتر از حد بهینه ( 19 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) ( n2) 4- 50 درصد کمتر از حد بهینه ( 13 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) ( n3)) و رقم با چهار سطح1- پارس 2- اکباتان 3- رزیر 4- فلورس بودند. تیمارهای میزان نیتروژن بر اساس غلظت نیتروژن نیتراتی باقیمانده در عمق صفر تا 30 سانتی متری خاک قبل از کشت تعیین شد. بدین منظور زمینی انتخاب شد که حتی الامکان از لحاظ نیتروژن نیتراتی فقیر و غلظت نیتروژن نیتراتی آن حدود 14 میلی گرم در کیلو گرم خاک و یا کمتر از آن باشد. سپس حد بهینه نیتروژن نیتراتی عمق صفر تا 30 سانتی متری خاک 25 میلی گرم در کیلوگرم (طبق توصیه های قبلی و با توجه به آزمون خاک) مدنظر قرار گرفت. آبیاری به روش قطره ای نواری و زمان و میزان آن بر اساس تبخیر از طشتک تبخیر کلاسA و با احتساب راندمان 90 درصد محاسبه و بطور مساوی در کلیه کرت ها با کنتور حجمی اندازه گیری و اعمال شد. میزان نیتروژن- نیتراتی و آمونیومی موجود در آب آبیاری اندازه گیری شد. در مرحله برداشت، تعداد و وزن ریشه ها تعیین ونمونه های خمیر ریشه تهیه و ویژگی های کیفی آنها و همچنین میزان نیتروژن کل ریشه و اندام هوایی اندازه گیری شد. کارایی مصرف آب و کارایی مصرف نیتروژن با فرمول های مربوطه تعیین گردید. در مغان اختلاف معنی داری بین سطوح مختلف نیتروژن از لحاظ عملکرد ریشه، عملکرد قند و عملکرد شکر سفید وجود داشت به طوری که سطح 25 درصد کمتر از حد بهینه با 09/74 تن در هکتار بیشترین عملکرد ریشه را به خود اختصاص داد. همچنین بیشترین میزان عملکرد شکر و عملکرد شکر سفید به ترتیب با 13/9 و 21/5 تن در هکتار مربوط به سطح 25 درصد کمتر از حد بهینه بود. همچنین بین ارقام در تمامی صفات مورد بررسی به جز پتاسیم، نیتروژن مضره و آلکالیته اختلاف معنی داری وجود داشت. ارقام رزیر و فلورس بیشترین عملکرد ریشه، عملکرد قند و عملکرد شکر سفید را داشتند و از لحاظ این صفات در یک گروه آماری قرار گرفتند. همچنین رقم فلورس با 21/14 درصد بیشترین عیار قند را بین ارقام مورد بررسی داشت. اما در منطقه کرج بین سطوح مختلف نیتروژن از لحاظ عیارقند، پتاسیم و درصد قند قابل استحصال اختلاف معنی داری وجود داشت. به طوری که تیمار بدون مصرف کود نیتروژن با 70/15 درصد بیشترین درصد عیار قند را به خود اختصاص داد. بین ارقام مختلف مورد بررسی از نظر تمامی صفات به جز پتاسیم اختلاف معنی داری وجود داشت. بیشترین عملکرد شکر سفید را ارقام رزیر و فلورس به ترتیب با 11/9 و 42/9 تن در هکتار داشتند و همچنین رقم فلورس با 41/16 درصد بیشترین عیار قند در منطقه کرج را در بین ارقام مورد بررسی به خود اختصاص داد. بنابراین رقم فلورس از نظر درصد قند و صفات کیفی محصول شرایط بهتری در مقایسه با سایر ارقام در هر دو منطقه داشت. با توجه به توسعه روش آبیاری نواری قطره ای در زراعت چغندرقند و امکان استفاده از این روش در مصرف کودهای نیتروژن دار، می توان مصرف این نوع کودها را حداقل تا 25 درصد کمتر از حد بهینه(که در حال حاضر بر مبنای روش آبیاری نشتی در آزمایش های حاصلخیزی و تغذیه توصیه می شود) کاهش داد بدون اینکه اثر سویی بر عملکرد داشته باشد.