اثر دو روش آبیاری قطره ای سطحی و زیر سطحی بر کارآیی مصرف آب در تولید گل محمدی در استان کرمان

با نگاهی به منابع آب موجود و لزوم افزایش تولید محصولات کشاورزی برای جمعیت در حال رشد جهان، لزوم بهره برداری بهینه از منابع آب در تمام بخش ها به خصوص در پر مصرف ترین بخش یعنی، بخش کشاورزی، نمایان می شود. در این تحقیق به منظوربررسی اثر دو سیستم آبیاری قطره ای سطحی و زیر سطحی بر عملکرد گل محمدی در سه سطح تامین آب، طرح تحقیقاتی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان در ایستگاه تحقیقاتی جوپار، در سال 1390 اجرا گردید. در این طرح دو سیستم آبیاری قطره ای شامل، آبیاری قطره ای زیر سطحی (A1) و قطره ای سطحی (A2) به عنوان عامل اصلی و سه سطح نیاز آبی 100 (B1) ، 70(B2) و 40 (B3) درصد مقدار تبخیر و تعرق پتانسیل (با احتساب ضریب 65/0 تشت کلاس A ) به عنوان عامل فرعی در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین ترتیب کرت های آزمایشی شامل 18 کرت بود که در هر ردیف تعداد 4 اصله نهال به فاصله 5/2 در 5/2 متر وجود داشت. حجم آب آبیاری، توسط کنتورهای حجمی اندازه گیری شد. برخی از مشخصات زراعی گل محمدی شامل تعداد شاخه در هر بوته، قطر سایه انداز، ارتفاع بوته، تعداد غنچه، وزن گلبرگ، وزن تر یک گل اندازه گیری شد و با استفاده از آن ها نسبت وزن گلبرگ به گل کامل، وزن خشک کل، درصد ماده خشک گل و عملکرد محاسبه شد. در این آزمایش کارآیی مصرف آب آبیاری به صورت نسبت عملکرد کل به کل آب مصرفی محاسبه گردید. اسانس گل محمدی نیز در آزمایشگاه توسط دستگاه کلونجر اندازه گیری شد. در نهایت با استفاده از نرم افزار SAS داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن (در سطح پنج درصد) انجام گردید. نتایج نشان داد اثر سال و مقادیر مختلف آبیاری بر صفات: تعداد شاخه، قطر تاج پوشش گل، ارتفاع بوته، تعداد گل در بوته، وزن تر یک گل، وزن خشک یک گل، اسانس، عملکرد گل و کارآیی مصرف آب آبیاری تاثیر معنی داری داشتند. تیمارهای نوع سیستم آبیاری بر روی صفات ارتفاع بوته، تعداد گل در بوته، وزن تر یک گل و وزن خشک یک گل تاثیر معنی داری نداشتند اما بر صفات تعداد شاخه، قطر تاج پوشش تاثیر معنی داری در سطح احتمال یک درصد داشته ولی بر عملکرد گل تنها در سطح 5% تاثیر داشتند. بالاترین میزان عملکرد با مقدار 2041 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار 100 درصد تبخیر تعرق پتانسیل و بالا ترین کارآیی مصرف آب آبیاری مربوط به تیمار 40 درصد تبخیرتعرق پتانسیل، با میزان 7/0 کیلوگرم بر مترمکعب در هکتار آب آبیاری حاصل شد. بیشترین درصد اسانس از سیستم آبیاری زیر سطحی و با 70 درصد آبیاری معادل 087/0 درصد بدست آمد. در نهایت تیمار 70 درصد تبخیرتعرق پتانسیل به عنوان بهترین تیمار معرفی شد، زیرا با کاهش 30 درصدی آب آبیاری تنها 16 درصد کاهش عملکرد گل و 7 درصد کاهش عملکرد اسانس حاصل شد و از طرفی می توان با آب صرفه جویی شده سطح بیشتری را زیر کشت برد و عملکرد و در نهایت درآمد را افزایش داد. با توجه به نتایج این تحقیق دو سیستم آبیاری با هم تفاوتی نداشتند اما با توجه به اینکه کارگذاری نوارهای آبیاری در سیستم آبیاری قطره ای سطحی راحت تر است و هزینه ی حفاری و کارگذاری نوار در عمق خاک حذف می شود سیستم آبیاری قطره ای سطحی پیشنهاد می شود. با توجه به همبستگی بالای عملکرد با برخی صفات می توان از آنها به عنوان شاخص های غیر مستقیم جهت افزایش عملکرد استفاده کرد.کلمات کلیدی: گل محمدی، آبیاری قطره ای ، اسانس، کارایی مصرف آب آبیاری و کم آبیاری