ارتقای کارایی مصرف آب و نیتروژن در کودآبیاری جویچه ای نیشکر (مطالعه موردی در کشت و صنعت نیشکر دهخدا)

به منظور بررسی اثرات تعداد تقسیط و سطوح مختلف کود اوره در کودآبیاری جویچه ای نیشکر بر عمکرد و برخی صفات کمی و کیفی نیشکر، در سال زراعی ‮‭91-92‬ ، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی، با سه تکرار و در سه قطعه ی ‮‭25‬ هکتاری از مزارع کشت و صنعت نیشکر دهخدا اجرا شد. فاکتور اصلی تقسیط های کودی بودکه در سه سطح )دو ، سه و چهارتقسیطی( اعمال گردید. فاکتور فرعی مقدار کود مصرفی بود که در سه سطح (‮‭100‬%، %‮‭80‬ و %‮‭60‬ کود مورد نیاز که به ترتیب معادل ،‮‭280 350‬ و ‮‭210‬ کیلوگرم کود اوره می باشند) اعمال گردید. در سال دوم (سال زراعی ‮‭92-93‬)، به دلیل عقب افتادن تاریخ برداشت محصول پلنت سال قبل و از دست رفتن زمان اجرای تیمارهای سه و چهارتقسیطی، آزمایش به صورت دوتقسیطی و در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی انجام شد لذا با توجه به توضیحات فوق، این تحقیق در دو فصل زراعی (‮‭91-92‬ و ‮‭92-93‬) در دو قطعه ی ‮‭25‬ هکتاری از مزارع کشت جدید (مزرعه ‮‭25‬‭-DC‬5 با رقم ‮‭1062‬‭-CP‬‮‭69‬ و مزرعه ‮‭24‬‭-DC‬9 با رقم ‮‭103‬‭-CP‬‮‭48‬) و یک سال زراعی (‮‭92-93‬) در یک مزرعه راتون سه (مزرعه 2‭-DC‬‮‭14‬ با رقم‮‭1062‬‭-CP‬‮‭69‬ ) در اراضی کشت و صنعتص نیشکر دهخدا اجرا شد. حجم آب مصرفی در طول دوره ی رشد، مقادیر و تقسیط کود اوره اندازه گیری و برخی صفات کمی و کیفی نیشکر در انتهای فصل زراعی تعیین شد. در سال اول در مزرعه ‮‭24‬‭-DC‬9 مقایسه ی میانگین صفات مورد مطالعه در تیمارهای آزمایشی و تیمار شاهد نشان داد که تیمار چهارتقسیطی با ‮‭60‬ درصد سطح کودی در اغلب صفات مورد مطالعه در رتبه ی نخست قرار گرفت. عملکرد نی، بهره وری آب و کارایی مصرف کود، بهره وری آب بر اساس شکر تولیدی در این تیمار به ترتیب ‮‭98/2‬ تن در هکتار، ‮‭3/92‬ کیلوگرم نی بر مترمکعب آب مصرفی، ‮‭467/6‬ کیلوگرم نی بر کیلوگرم کود و ‮‭0/42‬ کیلوگرم شکر بر مترمکعب آب مصرفی تعیین شدند. در سال اول مزرعه ‮‭25‬‭-DC‬5 نتایج تجزیه تیمارهای آزمایشی نشان داد که تیمار دو تقسیطی و%‮‭60‬ سطح کودی، در تمام صفات کمی و کیفی که شامل ارتفاع، عملکرد خالص نی، کارایی مصرف آب بر اساس نیشکر و شکر تولیدی و کارایی مصرف کود، تیمار برتر بودند. در تیمار دو تقسیطی مقادیر کارایی مصرف آب بر اساس نیشکر و شکر تولیدی و کارایی مصرف کود به ترتیب برابر با ‮‭6/00‬ کیلوگرم بر متر مکعب، ‮‭0/568‬ کیلوگرم بر مترمکعب و ‮‭437/7‬ کیلوگرم بر کیلوگرم بودند. همچنین در تیمار %‮‭60‬ سطح کودی، مقادیر کارایی مصرف آب بر اساس نیشکر و شکر سفید، و کارایی مصرف کود به ترتیب برابر با ‮‭5/18‬ کیلوگرم بر متر مکعب، ‮‭0/498‬کیلوگرم بر مترمکعب و ‮‭454/9‬ کیلوگرم بر کیلوگرم به دست آمدند. در مزرعه 2‭-DC‬‮‭14‬ مقایسه ی میانگین صفات مورد مطالعه در تیمارهای آزمایشی و تیمار شاهد نشان داد که تیمار چهارتقسیطی با ‮‭80‬ درصد سطح کودی در اغلب صفات مورد مطالعه در رتبه ی نخست قرار گرفت. این برتری در صفات ارتفاع، تراکم نی، عملکرد نی، کارایی مصرف آب، عملکرد شکر سفید و کارایی مصرف آب بر اساس شکر تولیدی در این تیمار به ترتیب ‮‭236/1‬ سانتی متر، ‮‭161748/6‬ نی در هکتار، ‮‭135/9‬ تن در هکتار، ‮‭5/2‬ کیلوگرم نی بر مترمکعب آب مصرفی، ‮‭13/9‬ تن شکر در هکتار و ‮‭0/530‬ کیلوگرم شکر بر مترمکعب آب مصرفی تعیین شدند. این مقادیر در تیمار شاهد به ترتیب، ‮‭198/0‬ سانتی متر، ‮‭163205/8‬ نی در هکتار، ‮‭116/6‬ تن در هکتار، ‮‭4/2‬ کیلوگرم نی بر مترمکعب آب مصرفی، ‮‭13/3‬ تن شکر در هکتار و ‮‭0/484‬ کیلوگرم شکر بر مترمکعب آب مصرفی بدست آمدند. نتایج سال دوم در مزرعه ‮‭25‬‭-DC‬5 نشان داد که تیمار ‮‭100‬ % سطح کودی در صفات تراکم نی، عملکرد خالص نیشکر، کارایی مصرف آب بر اساس نیشکر تولیدی ، عملکرد شکر سفید و کارایی مصرف آب شکر سفید به ترتیب با مقادیر ‮‭150/2‬ نی در هکتار، ‮‭115/0‬ تن در هکتار، ‮‭6/6‬ کیلوگرم نی بر مترمکعب، ‮‭13/5‬ تن در هکتار و ‮‭0/795‬ کیلوگرم بر متر مکعب تیمار برتر بود که به تنهایی جایگاه نخست را به خود اختصاص داد. نتایج سال دوم در مزرعه ی ‮‭24‬‭-DC‬9 نشان داد که تیمار ‮‭100‬ % سطح کودی در صفات عملکرد خالص نیشکر، کارایی مصرف آب بر اساس نیشکر تولیدی ، عملکرد شکر سفید و کارایی مصرف آب شکر سفید به ترتیب با مقادیر ‮‭115/0‬ تن در هکتار، ‮‭7/1‬ کیلوگرم شکر بر مترمکعب آب مصرفی، ‮‭13/3‬ تن نی در هکتار و ‮‭0/827‬ کیلوگرم بر متر مکعب تیمار برتر بود و به تنهایی جایگاه نخست را به خود اختصاص داد. همچنین صفات اندازه گیری شده در تیمارهای ‮‭60‬ و ‮‭80‬ درصد سطح کودی، در هر دو مزرعه به ترتیب در رتبه های دوم و سوم و تیمار شاهد در رتبه آخر قرار داشت و در نتیجه، صفات اندازه گیری شده در تیمارهای سطوح کودی‮‭60‬ و ‮‭80‬ درصد، برتر از تیمار شاهد بودند. واژه های کلیدی : نیشکر، واریته های تجاری ‮‭1062‬‭-CP‬‮‭69‬، ‮‭103‬‭-CP‬‮‭48‬ کود اوره، تقسیط، سطح کودی