حد مجاز شوری ( سدیم و کلر) در روش آبیاری بارانی ( مطالعه موردی روی دو کشت غالب در استان کرمان

در مناطق کم آب، دو راهبرد مهم مدیریتی برای افزایش بهره وری آب در کشاورزی استفاده از منابع آب های جایگزین ( آبهای شور) و ارتقا راندمان آبیاری است. آبهای شور به دلایل مختلف ( آثار و تبعات منفی بر روی گیاه ، خاک و محیط زیست) جز منابع آبی به شمار نمی آیند. ولی امروزه کمبود منابع آبی به حدی است که استفاده از آبهای نامتعارف در کشاورزی اجتناب ناپذیر است. البته شواهد متعددی در بین کشاورزان وجود دارد که مبادرت به استقاده موفقیت آمیز از این نوع آبها برای تولیدات کشاورزی نمودند. در این پژوهش با استفاده از یک سیستم آبیاری بارانی خطی تحت شرایط استفاده از آب شور، به بررسی تاثیر شوری آب آبیاری (عناصر مضر سدیم و کلر) بر دو گیاه ذرت و یونجه در استان کرمان پرداخته شد. برای ایجاد سطوح مختلف شوری در این پژوهش از سه خط آبیاری بارانی استفاده شدکه خط وسط از آب شور و دو خط مجاور در دو طرف آن از منبع آب غیر شور تغذیه گردید. نوع آزمایش، کرت های خرد شده نواری با شش تیمار شوری در چهار تکرار بود. عملکرد محصول، یکنواختی توزیع آب و شوری آب آبیاری در هر تیمار اندازه گیری شد و با تجزیه آب و برگ ها در هر تیمار به بررسی تغییرات عملکرد گیاه نسبت به یون های سدیم و کلر پرداخته شد. نتایج اندازه گیری شوری آب آبیاری در تیمارهای مختلف نشان داد که دامنه تغییرات شوری آب آبیاری در تیماری های مختلف بین‮‭0/4‬ تا ‮‭6/1‬ دسی زیمنس بر متر متغییر بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد که کاهش عملکرد گیاه ذرت در روش آبیاری بارانی با شوری بالاتر از 2 دسی زیمنس بر متر مشهود میصباشد. بیشترین عملکرد دانه ذرت دانه ای مربوط به تیمار s1با شوری آب آبیاری ‮‭1/1‬ دسی زیمنس برمتر برابر ‮‭5600‬ کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد( ‮‭120‬ کیلوگرم در هکتار) از تیمار s6 با شوری ‮‭6/1‬ دسی ریمنس بر متر بدست آمد. در گیاه یونجه نیز روند مشابهی مشاهده گردید. بیشترین عملکرد (‮‭5850‬ کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار ‮‭2/1‬ ‭) s‬1 دسی زیمنس برمتر) و کمترین عملکرد برابر ‮‭1130‬ کیلوگرم در هکتار از تیمار ‮‭4/6‬‭) s‬6 دسی زیمنس بر متر) بدست آمد. نتایج تجزیه و تحلیل ها حاکی از آن است که کاهش قابل مقایسه عملکرد محصول ذرت دانه ای از شوری ‮‭2/5‬ دسی زیمنس بر متر نمایان گردیده است بطوری که در شوری بالاتر از ‮‭4/5‬ دسی زیمنس بر متر برگصهای گیاه ذرت دانه ای دچار سوختگی شدید شدند. اگر چه کاهش عملکرد محصول یونجه در شوری آب آبیاری بیشتر از 3 دسیصزیمنس بر متر مشاهده شد لیکن سوختگی شدید در برگصهای یونجه در شوری بالاتر از 5 دسی زیمنس بر متر مشاهده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که در منطقه مورد مطالعه محدوده مجاز شوری آب آبیاری در سیستمصهای آبیاری بارانی برای گیاه ذرت و یونجه کمتر از 3 دسی زیمنس بر متر می باشد. در صورتیکه شوری آب آبیاری بیش از مقدار ذکر شده باشد بهتر است از مدیریتصهای خاص مانند آبیاری در شب و یا از سایر سیستمصهای آبیاری که آب بر روی شاخ و برگ گیاه پاشیده نمی شود استفاده گردد. واژه های کلیدی: آبیاری بارانی ، کیفیت آب، شوری ، ذرت، یونجه