ارزیابی فنی و بهره برداری سیستم های آبیاری میکرو در جنوب استان سیستان و بلوچستان

ارزیابی یک پروژه به منظور بررسی عملکرد آن پروژه بعد از طراحی و اجرا صورت می گیرد و یک ابزار مدیریتی است که به مدیر پروژه امکان می دهد از آنچه در دسترس دارد بهترین عملکرد را بوجود آورده و محدودیت های سیستم را با یک سری تغییرات جزیی کم کرده و کارآیی واقعی سیستم را با آنچه منظور طراح بوده، هماهنگ کند. در این تحقیق تعدادی از پروژه های آبیاری میکرو اجرا شده در منطقه سیستان و بلوچستان مورد بررسی و ارزیابی فنی قرار گرفت. این پروژه ها عمدتا توسط سازمان جهاد کشاورزی استان و با کمک شرکت های مهندسین مشاور طراحی و به سیستم های آبیاری میکرو مجهز شده اند. در این تحقیق ابتدا فرمهایی به صورت پرسشنامه تهیه و در بین کلیه کشاورزان توریع گردید و از کشاورزان در مورد مشکلات و محاسن سیستم های آبیاری میکرو نظر خواهی شد. سپس مشکلات ارایه شده توسط کشاورزان دسته بندی و راهکارهایی جهت بهبود وضعیت موجود استفاده از سیستم ها تعیین گردید. برای اجرای پروژه فرم هایی به صورت پرسشنامه تهیه و در بین ‮‭50‬ نفر از کشاورزان منطقه توزیع گردید. پس از جمع آوری پرسشنامه ها مشخص شد که ‮‭70‬ درصد کشاورزان با توجه به کمبود آب آبیاری سیستم های آبیاری میکرو را لازم می دانند و از این تعداد ‮‭80‬ درصد، این سیستم ها را دارای نواقص و اشکال ذکر کردند. ‮‭30‬ درصد کشاورزان نیز اعتقادی به این سیستم ها ندارند و آبیاری سطحی را به علت سادگی کار بهتر می دانند و عده ای نیز بر این باورند که آبیاری میکرو، مخصوصا آبیاری قطره ای نیاز آبی را تامین نمی کند و درختان با آبیاری سطحی رشد بهتری دارند. در مرحله بعد کشاورزان مورد نظر برای اجرای طرح انتخاب شدند، سعی شد از طرحهایی استفاده گردد که اولا مساحتی بیشتر از ‮‭20‬ هکتار داشته و ثانیا دارای کارکرد بیشتر از 5 سال باشند. سپس به بررسی و ارزیابی طرح پرداخته شد. با توجه به اینکه منبع تامین آب تمام طرحها از آب زیر زمینی و از طریق چاه تامین می شد از چاهها نمونه آب تهیه، ‭EC ‬و ‭PH ‬اندازه گیری شد. سیستم کنترل مرکزی از نظر فیلترها و فشار کار مورد بررسی قرا گرفت. فاکتورهای اندازه گیری شامل دبی قطره چکانها، ضریب یکنواختی ‭(CU)‬، یکنواختی توزیع ‭(CU)‬، راندمان پتانسیل ربع پایین ‭(PELQ) ‬و راندمان واقعی در ربع پایین ‭(AELQ) ‬تعیین گردید. بطور کلی متوسط دبی قطره چکان ها در سیستم های مورد مطالعه در حد مطلوبی نبود. همچنین نتایج ضریب یکنواختی دبی قطره چکانها نشان داد که این ضریب بین ‮‭63/29‬ تا ‮‭90/58‬ درصد متفاوت بود. در نیمی از ارزیابی های انجام شده ضریب یکنواختی بیش از ‮‭80‬ درصد بود و نشان داد که ‮‭50‬ درصد سیستم های مورد ارزیابی از یکنواختی خوبی برخوردار هستند. نتایج بررسی وضعیت فیلتراسیون و مدیریت بهره برداری حاکی از آن است که در بیش از ‮‭70‬ درصد از موارد، وضعیت فیلتراسیون ضعیف و یا متوسط است و مبین آن است که کشاورزان به اهمیت فیلتراسیون و مدیریت نگهداری آن واقف نیستند. به نظر می رسد که در این شرایط، استفاده از یک پکیج فیلتراسیون اتوماتیک میتواند نقش مهمی داشته باشد و قابل توصیه است. واژه های کلیدی:آبیاری قطره ای، ارزیابی، مدیریت بهره برداری، سیستان و بلوچستان