بررسی اثربخشی کود زیستی نیتروکسین در زراعت گندم

با افزایش قیمت کودهای شیمیایی در بازارهای جهانی، عدم توان تامین یارانه کود توسط دولت و آشکار شدن بیش از پیش اثرات سو مصرف بیش از حد کود و سم، تولید و مصرف کودهای زیستی در ایران در کانون توجه قرار گرفته است. به موازات احساس نیاز به مصرف کودهای زیستی، از در یک دهه اخیر چندین شرکت در این زمینه فعالیت خود را آغاز نموده و هم اکنون به تولید انواع کودهای زیستی مشغول می باشند. کودهای زیستی حاوی باکتری های ریزوسفری محرک رشد گیاه ‭PGPR (Plant Growth Promoting Rhizobacteria) ‬از جمله رایج ترین کودهای زیستی می باشند که در ایران و جهان تولید و مورد استفاده کشاورزان قرار می گیرد. در تولید این کودها از باکتریهای ریزوسفری استفاده می شود که می توانند با مکانیسم های متفاوت سبب افزایش رشد و عملکرد گیاهان زراعی شوند. کیفیت این کودها همواره چالش برانگیز بوده و بستگی به تراکم میکروارگانیسم مربوطه و اثر بخشی آن دارد که شاخص اول توسط آزمون های آزمایشگاهی و فاکتور دوم در شرایط مزرعه ای یا گلخانه ای قابل ارزیابی می باشند. در این پروژه یکی از انواع کودهای زیستی محرک رشد گیاه با نام نیتروکسین در کشت گندم و بر اساس دستورالعمل ارزیابی کودهای زیستی موسسه تحقیقات خاک و آب مورد ارزیابی قرار گرفت. اثر بخشی شامل بررسی تاثیر این کود بر عملکرد گندم در 8 استان مختلف شامل اصفهان، فارس، گلستان، کرمانشاه، خراسان، قزوین، خوزستان و آذربایجان شرقی بود. تاثیر این کود زیستی بر عملکرد گندم، در قالب یک طرح بلوک کامل تصادفی شامل سه تیمار تلقیح با کود زیستی، تلقیح با کود بیولوژیک استریل شده و شاهد بدون تلقیح در چهار تکرار انجام شد. نتایج شمارش جمعیت باکتریهای پسودوموناس، ازتوباکتر و آزوسپیریلوم در این کود زیستی در زمانهای صفر و دو ماه نشان داد که جمعیت این باکتریها در هر دو زمان همواره کمتر از حد قابل قبول بود. نتایج آزمایشات مزرعه ای نشان داد که کود زیستی نیتروکسین در شش منطقه سبب افزایش عملکرد دانه نسبت به شاهد شد ولی فقط در سه منطقه سبب ایجاد تفاوت معنی دار با تیمار شاهد گردید و از این لحاط نیز حایز شرایط لازم نگردید. در مجموع و با توجه با نتایج آزمایشگاهی و مزرعه ای کود زیستی نیتروکسین بر اساس دستورالعمل ارزیابی کودهای زیستی موسسه تحقیقات خاک و آب مورد تایید قرار نگرفت. واژه های کلیدی: گندم، کود زیستی، باکتری های محرک رشد گیاه، نیتروکسین، اثربخشی