بررسی امکان برداشت مکانیزه پرتقال تامسون ناول با استفاده از شاخه تکان در باغ های شمال کشور (رامسر)

یکی از مشکلاتی که امروزه در زمینه تولید و عرضه محصولات باغبانی وجود دارد، بالابودن هزینهصها و ضایعات برداشت میوه است. مرکبات از جمله محصولات باغی بوده که از جایگاه بالایی در زمینه اشتغال و ارز آوری برخوردار است. کشور ایران با برداشت سالانه ‮‭2/5‬ میلیون تن پرتقال از ‮‭115‬ هزار هکتار باغ های بارور، بالاترین میزان تولید این محصول را داراست. در ایران برداشت مرکبات به صورت دستی (سنتی) انجام میصشود. با ازدیاد مصرف آبصمیوه و سایر فرآوردهصهای جانبی، انتظار میصرود که شیوه برداشت مکانیکی در آینده از جاذبه بیشتری برخوردار صباشد. از آنصجا که برداشت مرکبات در بیشتر کشورصهای پیشرفته نظیر آمریکا و استرالیا به صورت مکانیزه بوده، اهمیت و توسعه برداشت مکانیزه آن در ایران با توجه به سطح زیر کشت و کاهش افت و ضایعات پس از برداشت آن حایز اهمیت و مهم است. در ایران در خصوص برداشت مکانیکی مرکبات بویژه پرتقال تحقیقات کمی صورت گرفته و با توجه به اینصکه خصوصیات ارتعاشی درختصهای میوه تحت تاثیر محیط و خصوصیات آبصوصهوایی منطقه است، لذا تحقیق حاضر متناسب با شرایط آب و هوایی ایران همچنین برای ارزیابی و امکان برداشت مکانیزه پرتقال تولید شده در ایران به منظور اهداف زیر صورت گرفت: 1- تعیین مناسب ترین زمان و بسامد ارتعاش برای حداکثر درصد برداشت پرتقال 2- بررسی تاثیر هورمون اتفن بر روی افزایش میزان برداشت پرتقال 3- بررسی میزان ضایعات و انبارمانی میوه های برداشت شده به هر دو روش فوق این تحقیق شامل سه مرحله به شرح زیر بود: مرحله اول: ارزیابی شاخه تکان از نظر کارایی(عملکرد ماشین) و کارکرد استاتیک (سهولت کاربرد توسط کاربر) و مانورپذیری بین درختان با چتر و بدون آن مرحله دوم: انجام آزمایشصهای مزرعه ای و ارزیابی تکاننده در باغ مرکبات. آزمایشصها با یک دستگاه تکاننده (مدل ‭( ARCUSIN/DE MASI ‬از نوع شاخهصتکان، انجام گردید. به منظور امکان سنجی برداشت مکانیزه پرتقال و تعیین زمان و بسامد ارتعاش مناسب و همچنین مشخص نمودن تاثیر هورمون اتفن بر روی در صد ریزش پرتقال، سه سطح زمان ارتعاش (‮‭15 10‬، و‮‭20‬ ثانیه) و سه سطح بسامد نوسان (،‮‭7/5 5‬ و‮‭10‬ هرتز) با محدوده دامنه فرکانس ‮‭30-25‬ میلی متر برای هر درخت، با چهار تکرار؛ یکصبار بدون هورمون و بار دیگر با هورمون اتفن مورد ارزیابی قرار صگرفت. نتایج ارزیابی مزرعهصای بیانگر این موضوع بود که اثر اتفن، بسامد و زمان ارتعاش در سطح احتمال %1 بر میزان درصد برداشت و درصد میوهصهای آسیب دیده و همچنین اثر متقابل اتفن و بسامد، و بسامد و زمان ارتعاش در سطح احتمال %5 بر میزان درصد برداشت معنیصدار است. اگرچه میزان برداشت با افزایش زمان ارتعاش، افزایش میصیابد ولی میزان میوهصهای آسیب دیده نیز بیشتر میصگردد که بیشترین میزان آن در سطح ‮‭20‬ ثانیه، ‮‭7/83‬ درصد است. بررسی اثر متقابل اتفن و بسامد ارتعاش بر میزان درصد برداشت نشان داد که بیشترین مقدار آن با اتفن ‮‭82/6‬ درصد و در حالت بدون اتفن ‮‭62/8‬ درصد در سطح بسامد ‮‭10‬ هرتز بوده که بیانگر افزایش ‮‭20‬ درصدی میزان برداشت است. با توجه به افزایش مقدار آسیب میوه، ریزش برگصها و احتمال شکستن شاخهصها در زمانصهای ارتعاش زیاد، زمان ‮‭15‬ ثانیه و بسامد ‮‭10‬ هرتز با ‮‭75/56‬ درصد برداشت، به عنوان مناسب-ترین بسامد و زمان ارتعاش برای برداشت پرتقال (تامسون ناول) انتخاب گردید. همچنین در این تحقیق میزان ضایعات انبارداری در برداشت دستی به مراتب کمتر از روش مکانیزه بود. به همین دلیل در این تحقیق بیشترین استفاده از برداشت مکانیزه با هدف عرضه به بازار و صنعت بلافاصله بعد از برداشت و یا نگهداری کوتاه مدت و سپس انتقال میوه در زمان مناسب به بازار است. بعلاوه عواملی چون ریزش میوه از ارتفاع زیاد، برخورد با شاخه های درخت و زمین، برخورد میوه ها با هم و فشردگی گوشت میوه، باقی ماندن شاخه روی میوه و زخمی نمودن سایر میوه ها، از مهمترین عواملی بودند که می بایستی در برداشت مکانیزه در نظر گرفته شود تا ضایعات انبارداری به حداقل میزان خود برسد. ‮‭18‬- واژه های کلیدی: اتفن، انبارداری، برداشت مکانیزه، پرتقال، تکاننده، شاخه تکان.